Happy to see you!
Het oorlogsdagboek
van Jo Huijsmans
Boekbespreking
Daphne Valentijn
Op 25 oktober werd in het Markiezenhof het
oorlogsdagboek van de Bergse onderwijzeres
Jo Huijsmans (1919 - 2001) gepresenteerd. Het
dagboek verhaalt over de gebeurtenissen in het
leven van de 25-jarige onderwijzeres in de we
ken van 2 september tot 20 november 1944. Zij
woonde op dat moment met haar ouders op de
Burgemeester Stulemeijerlaan 30 te Bergen op
Zoom. Ze was het oudste kind in een gezin met
negen kinderen; zes jongens en drie meisjes.
Het dagboek geeft een persoonlijk beeld van de
weken rondom de bevrijding van de stad. Het
zogenaamde egodocument werd bij toeval terug
gevonden na het overlijden van Jo Huijsmans en
werd door Joost de Graauw en Jan Peeters on
der de aandacht gebracht van medewerkers van
het archief van Bergen op Zoom en leden van de
Geschiedkundige Kring.
De publicatie begint met de eerste, rustige, dag
van het schooljaar. Al snel echter wordt het leven
van Jo Huijsmans en haar familie in het bezette
Bergen gevaarlijk door de gevechten tussen de
geallieerden en de Duitsers in de omgeving en
uiteindelijk in de achtertuin van de familie. Het
verhaal sleept zich de eerste pagina's slechts
langzaam voort. Huijsmans schrijft in staccato
zinnen het laatste nieuws over de oorlog op,
zoals zij dat op de radio of via buurtbewoners
hoort. De korte passages worden hier en daar
verlevendigd door enkele humoristische zinnen
en eenvoudige tekeningetjes. Zo vertelt Huijs
mans over de geïmproviseerde wijze waarop de
Duitsers de stad ontvluchten. Ook de nuchtere
manier waarop ze naar het dagelijkse leven in
oorlogstijd kijkt, is een interessant aspect van
het verslag.
Het is spijtig dat het mooie schoonschrift van
de onderwijzeres in de uitgave van de tekst niet
is gereproduceerd. Hierdoor is in de publicatie
een deel van het persoonlijke aspect weggeval
len dat het originele dagboek bezit. Uitgever
Quist heeft dit echter mooi opgelost door op de
volledige pagina's 2 en 3 het handschrift te to
nen. Ook de foto's van het verwoeste Bergen, uit
het privéalbum van de Huijsmansen, dragen bij
aan het terugbrengen van de persoonlijke noot
in het geheel. Dit alles neemt echter niet weg
dat het verslag van Huijsmans de oplopende
spanning, angst, hoop en opluchting tijdens de
bevrijding goed weergeeft. Er is een duidelijke
spanningsboog te herkennen die culmineert in
de gebeurtenissen op 27 en 28 oktober 1944. De
vermelding van de doden die vallen door de bom
bardementen, welke altijd bekenden zijn van de
familie, en van de dreiging die uitgaat van de nog
steeds aanwezige Duitsers dragen hieraan bij.
De huis- en straatnamen die Huijsmans vermeldt,
zullen herkenbaar zijn voor iedere Bergenaar.
Haar beschrijving van de verwoestingen die de
stad onderging, zijn historisch gezien interessant.
Het boekje zal dan ook zeker een aanvulling
vormen op de boekenplank van iedereen die ge-
interesseerd is in de lokale geschiedenis tijdens
de Tweede Wereldoorlog. Indien aan het verhaal
extra informatie was toegevoegd over de histo
rische context en enkele begrippen nader waren
toegelicht, was de publicatie ook leerzaam voor
jonge lezers geweest. Dit neemt niet weg dat het
boekje zeer toegankelijk is. Mochten passages
van het dagboek worden gebruikt in de geschie
denislessen op Bergse (middelbare) scholen, dan
zou dit niet alleen de lesstof van de scholieren
kunnen verlevendigen, maar het zou ook een eer
betoon zijn aan Jo Huijsmans als onderwijzeres.
Titel
Auteur
Uitgever
Prijs
Happy to see you!
Oorlogsdagboek van Jo Huijsmans,
Bergen op Zoom 1944
Jo Huijsmans
Quist Boekhandel
7,90
KV-
De Waterschans 4 - 2014
162
