Het kussen met de kroon en de scepter is een
destijds algemeen bekende emblematische
weergave van 'vorstelijk bestuur', "vorstelijke
heerschappij". In het toenmalige wereldbeeld
was bestuur door vorsten een vast gegeven,
iets algemeens, een goddelijk bedenksel in de
structuur van de schepping. De drie vredesdui
ven die boven het kussen vliegen zijn dus gere
lateerd aan vorstelijke heerschappij. Vanwege
de datum, 24 oktober, weten we dat de duiven
verwijzen naar de drie partijen die op die dag
met elkaar vrede sloten: de koningen van Zwe
den en Frankrijk en de keizer.
Het randschrift "Pax optima rerum" werd door
Van Loon vertaald als "De vreede is het heyl-
zaamste der zaaken".7
Wij zouden zeggen, is het hoogste goed".
Vooral voor de gewone man uiteraard, die van
oorlog altijd het meest te lijden heeft. De tekst
is een citaat uit een gedicht van de Romeinse
consul en dichter Silius Italicus, die in de eerste
eeuw na Christus leefde. Het gedicht heet De
Bello Punico Secundo en gaat over de strijd tus
sen Rome en Carthago (218 - 201 voor Chris
tus). Deze oorlog werd door de Romeinen als
eindeloos en uitzichtloos ervaren, vandaar dat
hij geschikt was om bij de vrede van 1648 door
geleerde zeventiende-eeuwers als parallel ge
bruikt te worden voor de veel te lang durende
Tachtigjarige en Dertigjarige Oorlogen.
Voorzijde, opdracht en ontwerp
Om tot een volledig begrip van de betekenis van
de voorstelling op de penning te komen, moe
ten we ook de afbeelding aan de andere kant
in onze overweging betrekken, evenals de op
drachtsituatie en de ontwerper.
In feite hebben we het tot nog toe gehad over
de achterzijde van een in opdracht van de stad
Münster geslagen penning. Vanaf 1642, toen
de eerste vredesonderhandelingen begonnen,
waren alle ogen in Europa op deze stad gericht.
Gedurende zes jaren was Münster het centrum
van de wereld. Dat wilde men weten ook en
promotie van Münster is weer een andere reden
waarom er in 1648 zoveel penningen in op
dracht van het stadsbestuur zijn geslagen.
Aan de voorzijde van deze Münsterse penningen
zijn de letters "E" en "K" in het klein aange
bracht. Het zijn de initialen van de stedelijke
muntmeester, Engelbert Ketteler, onder wiens
verantwoordelijkheid de penningen zijn vervaar
digd. Ketteler was ook degene die de meeste
penningen heeft vormgegeven, inclusief die van
ons.8
Maar hij was niet de bedenker van de voorstel
lingen en de teksten. In het geval van onze
penning was dat de geleerde Dr. Bernhard Rot-
tendorff, auteur van diverse boeken, stadsge
neesheer en lid van de gemeenteraad.9
Afb 4: Penning naar aanleiding van de Westfaalse Vrede, Afb 5: Penning naar aanleiding van de Westfaalse Vrede,
Münster 1648, Pax optima rerum-zijde. Münster 1648, Münster-zijde.
169
De Waterschans 4 - 2014
