De prelaat in de Theodoorkamer
Definitieve identificatie van een portret
in het Markiezenhof1
Daphne Valentijn
Het Markiezenhof heeft meerdere geschilderde
portretten in de collectie van mensen die van
belang zijn geweest voor de geschiedenis van
Bergen op Zoom. De portretten van de laatste
markies, Karl Philipp Theodor van de Palts Sulz-
bach (1724-1799) en van markiezin Elisabeth
Maria Aloyse Augusta van de Palts (1721-1793),
naar originelen door Georges Desmarées in de
Theodoorkamer, zijn daar goede voorbeelden
van. Dat geldt ook voor de twee portretten van
markiezin Henriëtte Francisca van Hohenzol-
lern-Hechingen (1642-1698) in de Hofzaal,
waarin ze is afgebeeld op zeven- en op twintig
jarige leeftijd. Het latere portret is vermoede
lijk vervaardigd bij het huwelijk van Henriëtte
met Frédéric Maurice II de la Tour d'Auvergne
in 1662.2
Een onbekende prelaat
Links naast de twee eerder genoemde schilde
rijen in de Theodoorkamer hangt al jaren een
fraai portret van een katholieke geestelijke.
(afb. 1) De identiteit van deze man is tot op
heden niet met zekerheid vastgesteld, evenmin
als die van de maker van het schilderij.
In 2011-2012 heb ik in het kader van mijn bache
lor afstudeerscriptie voor de studie kunstge
schiedenis dit portret bestudeerd en een poging
gedaan de afgebeelde persoon en de schilder
nader te identificeren.3
Het schilderij is een driekwart portret, waarin
een geestelijke is weergegeven van de kruin tot
aan de knieën. De man heeft een gezet voor
komen en is gekleed in een superplie.4
Over de superplie draagt hij een witte koor
mantel en ten slotte een eveneens witte
aumusse die zijn schouders en borst bedekt.5
De koormantel is over de linkerarm gedrapeerd.
In zijn linkerhand houdt hij een bonnet die
eveneens wit is, maar aan de binnenzijde van
rode voering voorzien.6
De rechterhand van de geestelijke is hoger ge
heven, tot zijn middel, en hij houdt daarmee een
klein rood boekje vast; hij heeft zijn wijsvinger
tussen de pagina's geplaatst. De man lijkt voor
een balustrade te staan die grotendeels aan het
oog wordt onttrokken door een groen gordijn.
Langs een marmeren zuil uiterst rechts wordt
de blik van de beschouwer naar een wolken
hemel getrokken die roze kleurt: een avond
hemel.
Het schilderij heeft geen opschrift, er is geen
familiewapen aangebracht, het is niet gesig-
Afb. 1: Gilles Aüou, Frédérique Constantin de la Tour d'Auver
gne, olieverf op linnen, 196,5 x 93 cm, 1722 (Bergen op Zoom,
Markiezenhof, inv. nr. 02541). Foto Markiezenhof, Peter Priester'
De Waterschans 1 - 2015
12
