Opmerkelijk is dat in het opschrift van het
portret van Maria naast een signatuur is
vermeld: "aet[atis] 34" en "A[nn]o 1732", 'in de
leeftijd van 34 in het jaar 1732'.36
Uitgaande van juiste lezing klopt de leeftijd
of de datering niet. Indien deze leeftijd van 34
jaar op Maria betrekking had, had deze ofwel
35 of 36 jaar moeten zijn, ofwel had het werk
gedateerd moeten zijn 1730 of 1731. De kans
dat deze leeftijd op Cornelis Ascanius of Frans
Decker betrekking had, is nog kleiner, want
beiden waren ouder. Ook ten tijde van de schil
dering van de originele portretten, mogelijk
circa 1721, had geen van hen deze leeftijd.
ren, is dat de in het bijschrift bedoelde dochter
van de 'erfgenaam van Bergen' (afb. 5), Henriëtte
Francisca van Hohenzollern, op 17 oktober 1698
overleden was. Zij was beleend in 1672 en inge
huldigd in 1679, dus 1672 geldt als vroegst mo
gelijke jaartal, als datum post quem.35
Dit betekent dat het door Frans Decker geschil
derde stadsprofiel in 1732 mogelijk reeds circa
zestig jaar verouderd was. Daarmee vormde het
portret zelfs geen (mogelijk als geïdealiseerd
geïntendeerde) weergave van de stad Bergen op
Zoom zoals deze er ten tijde van de jeugd van
Maria de Lange uitzag, want zij is pas in 1696
geboren.
tief recente afbeelding gebruik te hebben gemaakt,
maar deze afbeelding was gedateerd. In de linker
bovenhoek van de prent is het wapen verbeeld
van markies Francois Egon de la Tour d'Auvergne,
die regeerde van 1698 tot 1710 (afb. 5).34
Het profiel dateert echter van vóór 1708, zoals
te zien is aan de aanwezigheid van de bekroning
van de grote toren van het hof.
Sterker: het beeld moet van vóór circa 1698 zijn,
want sinds dat jaar werd de stadsomwalling
vernieuwd, die ook was geschilderd zoals die
was gegraveerd (afb. 4, 6). Dit zou erop kunnen
duiden dat dit wapen geactualiseerd is vooraf
gaand aan de publicatie van Castella Pretoria
Nobilium Brabanti& in 1699, in tegenstelling tot
het profiel en de tekst. Sterker: de prent toont
een gezicht op Bergen op Zoom zoals dat er om
streeks 1670 moet hebben uitgezien. Een tweede
argument dat de prent van vóór 1698 moet date-
Conclusie
Het stadsprofiel van Bergen op Zoom in een por
tret van Maria de Lange uit 1 732 vormde de aan
leiding om voor de eerste maal het inhoudelijke
verband tussen de geportretteerde en de stad te
beschrijven, gebruikmakend van genealogische
bronnen.
Ook vormt het portret een toevoeging aan de
reeds bekende stadsprofielen van Bergen op
Zoom en vormt het een nieuw voorbeeld van
de omgang met stadsprofielen. Het is immers
komen vast te staan dat het geschilderde stads
profiel, gebaseerd op een in 1699, 1705 en 1706
gepubliceerde prent, verouderd was ten tijde van
de totstandkoming ervan in 1 732 (mogelijk al
circa 60 jaar). De visuele inhoud van deze prent
kan worden gedateerd op circa 1670-1698; de
begeleidende tekst op 1672-1698; het wapen
linksboven op 1698-1710. Daarom zijn beeld en
63
De Waterschans 2 - 2015