het behangsel zou kunnen zijn weergegeven. Ik
ben daarom opnieuw op zoek gegaan naar oude
afbeeldingen: van Renesse zelf. Van de kerk en
het kerkhof in het centrum van het dorp bleek er
in hetzelfde deel V van Het verheerlijkt Nederland
een prentje aanwezig te zijn20 en inderdaad, ook
Renesse is in het behangsel ingeschilderd!
In dit geval is de voorstelling van de gravure
exact nagevolgd en ook hier is de situatie van
daag de dag zo goed als ongewijzigd. Renesse
is afgebeeld in paneel 2, links in het achterplan.
Paneel 2 is het meest linkse paneel op de weste
lijke (de lange) muur.
Topografische voorstellingen als uitdrukking
van bezit
We mogen aannemen dat de beslissing om af
beeldingen van slot Moermond en Renesse in
het behangsel op te nemen geen kwestie is ge
weest van een artistieke ingeving van de kunste
naar, maar de wens van de opdrachtgever. In het
huis van Cornelis Ascanius hadden de topogra
fische voorstellingen in de belangrijkste ruimte,
de zaal, de functie om bezit uit te drukken. Met
dit element in zijn behangsel plaatste Cornelis
Ascanius zich in een oude adellijke, of zelfs vor
stelijke, traditie. Al lange tijd was het gebruikelijk
dat topografische voorstellingen en kaarten van
het eigen territorium een belangrijke rol speel
den in de decoratie van vorstelijke en adellijke
huizen. Philips II was de eerste die vanaf de jaren
1560 de wanden in zijn paleizen liet bekleden
met geschilderde 'portretten' van de belangrijk
ste steden in zijn wereldomspannende rijk.21 In
de zestiende, zeventiende en achttiende eeuw
vond Philips' voorbeeld navolging, zowel bij een
groot aantal andere vorsten als bij lagere adel.
Uit de tijd van Cornelis Ascanius zelf zijn het be
kendst de series kapitale gezichten van steden
in Saksen en Polen die Bernardo Bellotto tussen
1746 en 1780 vervaardigde voor de paleizen van
August III, keurvorst van Saksen, en voor die van
Stanislaus August, koning van Polen.22
Adellijke pretenties?
Zeventiende- en achttiende-eeuwse regenten
families die niet tot de adel behoorden, zoals
de Van Sypesteyns, hadden vaak wel adellijke
pretenties. Die pretenties kwamen tot uiting in
de verwerving van oud adellijk bezit, het claimen
van adellijke afstamming door middel van ver
valste stambomen en familiewapens, evenals
Dcjlp
Afb. 9: 'Het Dorp Renesse 1745', ets in 'Het Verheertijkt Nederland'.
Afb. 10: Paneet 2, detail: Renesse. Foto: Het Markiezenhof,
De Waterschans 2 - 2015
76
