in het aannemen van adellijke gewoontes en
gebruiken. Cornelis Ascanius mocht zich Heer
van Renesse en Moermond noemen en bezat op
Schouwen adellijke rechten. Wat er nog overeind
stond van Moermond was het restant van een
echte adellijke burcht.23 Voor de directe afstam
melingen van Cornelis Ascanius was het ont
breken van een adellijke status een belangrijke
kwestie. In de negentiende eeuw stelden ze
meermaals pogingen in het werk om een titel te
verwerven. Tevergeefs, het predicaat van Jonk
heer, dat het geslacht in 1815 van koning Willem I
ontvangen had, werd nooit omgezet in een echte
adellijke titel.24 Zouden adellijke pretenties mo
gelijk al in 1775 een rol hebben gespeeld bij de
wens van Cornelis Ascanius om het adellijke slot
Moermond en de heerlijkheid Renesse als zijn
eigendom te presenteren in de zaal van zijn huis?
Uiteraard valt de motivatie van Cornelis Ascanius
niet meer te achterhalen. Maar een belangrijk
verschil in de weergave van steden, kastelen
en landschappen in de vorstelijke schilderijen
waarvan boven sprake was en die van Renesse
en Moermond in het behangsel is misschien
niet zonder betekenis. Cornelis Ascanius' heer
lijkheden vormen niet, zoals gebruikelijk, het
hoofdmotief van de voorstelling; ze zijn daaraan
slechts toegevoegd en nemen maar een klein
gedeelte in van het beeldoppervlak. Van Renesse
zou je zelfs kunnen zeggen dat het in een hoekje
van het paneel is verstopt, zo klein is het weer
gegeven. De bezittingen van Cornelis Ascanius
op Schouwen worden dus zeer bescheiden ge
presenteerd. Als er al pretenties waren, dan lij
ken die slechts zachtjes te worden uitgesproken.
Er zou ook een andere verklaring te bedenken
zijn voor het kleine formaat van Renesse en
Moermond en voor de ondergeschikte positie
die ze in de landschappen innemen. Pas in 1 775,
hetzelfde jaar waarin het behangsel is geda
teerd, zijn de heerlijkheden op Schouwen Cor-
nelis Ascanius' eigendom geworden.25 Misschien
moesten de topografische elementen worden
ingevoegd in voorstellingen die al klaar waren en
konden ze daarom niet groter worden afgebeeld.
Ze zijn zeker niet later bijgeschilderd in de pane
len, in dat geval zou door de verf aan de opper
vlakte heen de oorspronkelijke schildering zicht
baar zijn, en dat is niet zo. Maar het ontwerp van
het behangsel zou misschien wel aanwijzingen
Peter Priester.
Afb. 11: Renesse in 2015. Foto: www.mooistedorpjes.nl
77
De Waterschans 2 - 2015
