iïsi&fêSööfê
J/
j Ccn mm (§e«-i
m
Yi
fen Etcöcu J£occrftcn
y* ■-■ v-
//fI7
jc!V* tr £- V-c -1
:JSif
V/vV ~y* r - -- j.
GV.-^ ---. j 'V, -fl. v-
r,f *£->. *'VAS, -,
ÏDjrriiiïif fcfffTtprïi IK btn giiiirfrlifn c
l)d ito r J b<r fti b f tI ail fr h* 1: a hi ft J) 1 r b c '-™
Mifffti brcn boo;Ftbni gafrrtifonrijfEi
r torgrjrDMgtn 1 trtifbirlu nnbnüjp*
Int in 3?um!i lutglwjattt -fnil-
Dfïlfl tut mru bp -0tjc
ucrrtir.
\fiuc Cue S*
tekst op werd bedacht. Soms gebruikte men
bestaande teksten van de tegenstanders die
door enkele verdraaiingen of veranderingen in
het eigen voordeel werden gewijzigd. De liedjes
werden op losse vellen gedrukt en als pamflet
ten op markten aan de man gebracht. Daardoor
zijn er veel liedjes verloren geraakt. Gelukkig is
er een aantal in boekvorm verzameld.
Het oudst bekende liedboek is Een nieu Geusen
lieden boecxken dat in 1578 in een eerste druk is
verschenen. Daarna verschenen er verschillen
de liedboeken die tot ver in de achttiende eeuw
werden herdrukt. Voor de geschiedenis van de
stad is natuurlijk vooral het verzamelwerk van
Adriaan Valerius van belang. Hierin is het geu
zenlied Merck toch hoe sterck opgenomen, dat
later een grote bekendheid kreeg en nog steeds
als het volkslied van Bergen op Zoom wordt be
schouwd.
Overigens is ook het Wilhelmus als een geuzen
lied ontstaan. De precieze datum van het ont
staan van het Wilhelmus is inmiddels bekend:
december 1572.
Het is geschreven op de melodie van een katho
liek Frans spotlied, getiteld Chartres. Daarin
werden Franse protestanten gekleineerd. Met
het Wilhelmus hadden de Nederlandse protes
tanten dus een anti-protestants lied overge
nomen en omgevormd tot propaganda voor de
eigen partij.
Het laatste gebeurde in de zestiende eeuw va
ker: strijdende groepen lijfden elkaars liederen
in en schreven tegenliederen op melodieën uit
het vijandige kamp.
Sjisi Jy
t'n*tfef r'.ry*
f J, it- i 1 T v/f
iPV^F /i,
2*1*"S,'vr r- rT S. Av,.7
7/- - - 'r*/i if. --
/-j- x - *1 .r. .- v
f y -# fc fj V Jr J
"s*j* -tt> ssy
-1 jRu nifElitk Vfftii*f t&frl tnïtt Hrrbrl rrt-
\iu« Dito, I j Santé du Roy, AU PftjC.
p;jj;i tlfi Gcuï. Anno 1 f 1
-- .S- jO
Afb.:1. Titelpagina van een van de oudste geuzenliedboeken, 1581. Foto: collectie KB Den Haag.
87
De Waterschans 2 - 2015