Replica's voor de vernielde
Engelse gedenkstenen
Ton Putter (namens de Werkgroep Kerk van SBM)
Bij de brand van de Grote Kerk in 1972 zijn
twee zeer bijzondere gedenkstenen verloren
gegaan. Zij waren in de kerk aangebracht ter
herinnering aan Engelse officieren die in 1814
sneuvelden bij een mislukte poging om de laat
ste Franse troepen te verdrijven uit Bergen op
Zoom. Met het verdwijnen van de gedenkplaten
is een bijzondere episode uit de geschiedenis
van onze stad op betreurenswaardige wijze
buiten beeld geraakt. De Werkgroep Kerk van
Stichting Bezichtiging Monumenten (SBM) heeft
daarom het initiatief genomen om het verlies
van de originele gedenkstenen te compense
ren door de plaatsing van replica's.
De oorspronkelijke gedenkstenen
De aanval op de stad in de nacht van 8 op 9 maart
1814 had een rampzalige afloop voor de Engel
sen. Niet alleen was het niet gelukt om de stad
in te nemen, er was ook een uitzonderlijk hoog
aantal militairen gesneuveld. In totaal was het
Engelse legerkorps 2629 man kwijtgeraakt aan
doden en vermisten. Wat het aantal gesneuvel
den betreft, was deze gebeurtenis één van de
ergste die het Engelse leger tijdens de Napole
ontische Oorlogen is overkomen. Het valt dan
ook goed te begrijpen dat men in Engeland de
behoefte voelde om twee monumenten in de
kerk van Bergen op Zoom te plaatsen ter her
innering aan de gevallenen. Het is overigens
opmerkelijk dat beide monumenten alleen de
officieren betreffen. Kennelijk vond men het niet
de moeite waard om ook de gewone soldaten te
eren, terwijl dezen toch het overgrote deel van
de gesneuvelden uitmaakten.
De monumenten waren vormgegeven als twee
stenen platen waarin een tekst was uitgehakt.
Ze waren naast elkaar ingemetseld in de zuid
oostelijke muur van het tweede transept van de
kerk. De platen waren verschillend van mate
riaal en van formaat: de linker was van blauw
hardsteen en twee meter hoog, de rechter was
van blauw hardsteen, waarin een wit marmeren
plaat was ingelaten. De laatstgenoemde steen
had een hoogte van anderhalve meter.
De grote plaat was aangebracht ter herinnering
aan gesneuvelde officieren die in Wouw waren
begraven. Bijna allen hadden een hoge rang,
twee van hen behoorden tot de leiding van de
troepenmacht, de generale staf. Het kleinere
monument was vervaardigd voor de gevallen
officieren van het eerste en derde regiment
Foot Guards (tegenwoordig: Grenadier Guards en
Scots Guards), twee eliteregimenten. Verschil
moet er zijn: wit marmer is een steensoort die
nobeler en verfijnder is en andere associaties
opwekt dan gewoon blauw hardsteen. Zoals bij
het oudere grafmonument van Charles Morgan
in het noordelijk transept van de kerk, is in deze
gedenksteen marmer gebruikt omdat dit mate-
Afb. 1: De oorspronkelijke monumenten in de Grote of
St. Gertrudiskerk, situatie vóór 1969.
De Waterschans 3 - 2015
122
