Waarom replica's?
Door de eeuwen heen zijn er honderden mensen
begraven in de Gertrudiskerk. Velen van hen
worden herdacht in prachtige gedenktekens
en grafstenen die het interieur van deze oude
kerk domineren. De grafstenen in de vloer zijn
vaak verplaatst, zodat ze nu niet meer bij het
gebeente liggen van de overledenen voor wie ze
oorspronkelijk zijn vervaardigd. Helaas is een
aantal van deze grafstenen verloren gegaan bij
de branden die in 1747 en 1972 plaatsvonden.
Gelukkig waren de monumenten wel opgenomen
in de registers. Bij de laatste brand van de kerk
zijn beide Engelse stenen vernield en daardoor
is er niets over van wat herinnert aan de drama
tische en heftige gebeurtenissen van 1814. Jam
mer genoeg heeft de gemeente Bergen op Zoom
dit onderdeel van haar erfgoed verwaarloosd.
Pogingen van de reeds overleden stadgenoten
Kees Booij, Leon Roosenboom en Ad van den
Bulck, om de verloren gegane gedenktekens te
vervangen door replica's en deze opnieuw een
plaats in de gerestaureerde kerk te geven, heb
ben tot niets geleid.
Onlangs heeft de Werkgroep Kerk van de Stich
ting Bezichtiging Monumenten (SBM) zich ten
doel gesteld om replica's te laten vervaardigen
van de twee verbrande gedenkplaten en deze in
de kerk aan te brengen op de plaats van de oor
spronkelijke. Net zoals de Londense St. Paul's,
de kathedraal van Canterbury en de St. Lam-
bertuskerk van Wouw, zou de Bergse St. Ger-
trudis met de terugkeer van deze twee gedenk
stenen binnen haar muren opnieuw de functie
krijgen van bewaker van belangrijk nationaal en
stedelijk erfgoed met betrekking tot het einde
van het Napoleontische tijdperk.
In het opgestelde plan van aanpak van de werk
groep is ook de wijze waarop de onthulling van
de twee gedenkstenen gaat plaats vinden verder
uitgewerkt. De bedoeling is om de onthulling
in het bijzijn van zowel nationale als internatio
nale gasten en instanties in Bergen op Zoom te
laten plaats vinden. Over de datum is men het
nog niet eens: op 27 oktober van dit jaar tijdens
de jaarlijkse Oktoberherdenkingen, of volgend
jaar op de 8ste maart 2016. Beide data zijn pas
sende gelegenheden om de memorabele aanval
op Bergen op Zoom in 1814 opnieuw onder de
aandacht te brengen. In het Franse blad Gloire
Empire is deze strijd beschreven en gekarak
teriseerd als 'une victoire méconnue' (een
miskende overwinning). Voor de leden van de
Werkgroep Kerk is het een eer om dit project te
mogen uitvoeren en er een 'guerre pas oubliée'
(niet vergeten oorlog) van te maken.
De kosten van het laten vervaardigen van de re
plica's zijn begroot op 2500.-, exclusief een be
drag voor de onthulling. In totaal zijn de kosten
begroot op 4500.-. Voor dat geld doet de werk
groep een beroep op de inwoners van Bergen op
Zoom. Bent u Bergenaar, of voelt u zich Berge-
naar omdat u in onze mooie stad woont en bent
u geïnteresseerd in de historie van uw stad? Be
schouw uzelf dan als nazaat van de burgers van
de vesting in 1814 en doneer een bedrag als blijk
van waardering voor al het werk en voor de inzet
van de illustere stadgenoten die de werkgroep
nu met succes wil afronden. Uiteraard doet u dat
ook als eerbetoon aan de velen die in 1814 hun
leven lieten bij de strijd om onze mooie stad.
Uw donatie aan dit project kunt u storten op
bankrekening NL72 rAbO 0144663007 onder
vermelding van Gedenkstenen 1814. Mocht er
na de afsluiting van dit project nog een positief
saldo overblijven, dan zal het resterende bedrag
worden overgemaakt aan de Nederlandse
Oorlogsgravenstichting.
Algemene literatuur:
Over de gids Gerrit Visser (geromantiseerde
verhalen):
Een interessante recente publicatie:
K. Booij en W. van Ham, "Grafmonumenten in de Grote of Sint-
Gertrudiskerk te Bergen op Zoom", Studies uit Bergen op Zoom 9
(1993), pp. 116-117.
A. van den Bulck, "Een verrassingsaanval op Bergen op Zoom in
maart 1814", De Waterschans 44-1 (2014), pp. 35-47.
G. Huijbregts, "Hoe Bergen op Zoom in 1810 een Franse stad
werd", De Waterschans 22-2 (1992), pp. 23-33.
G. Huijbregts, "Burgemeester Gerard Vermeulen 1808-1814", De
Waterschans 25-2 (1995), pp. 40-43.
G. Huijbregts, "La ville de Bergen op Zoom in de jaren 1810 en
1811", De Waterschans 27-1 (1997), pp. 31-38.
G. Huijbregts, "La ville de Bergen op Zoom in de jaren 1812 en
1813", De Waterschans 27-2 (1997), pp. 48-53.
G. Huijbregts, "La ville de Bergen op Zoom, het einde van het
Franse bestuur in 1814", De Waterschans 27-4 (1997), pp. 144-149.
J.M. Droogendijk, De gids van Bergen-op-Zoom, Rotterdam 1915.
H. Maronier, De Gids of De verrassing van Bergen op Zoom in maart
1814, Rotterdam 1836.
L. Jensen, Verzet tegen Napoleon, Nijmegen 2013.
129
De Waterschans 3 - 2015