Aanvulling op Crusio: ijsmakers sinds 1915
Daphne Valentijn
Naar aanleiding van reacties van lezers die bij de redactie zijn binnengekomen met betrekking tot het
interview met Coen Crusio in De Waterschans van september 2015, volgt hieronder een gereviseerde
en uitgebreide uitleg over de geschiedenis van de ijsmakers Crusio in Bergen op Zoom.1
In 1908 startte Adrianus Crusio (*1878) een cho
colaterie in het pand Kremerstraat 8. Vijf jaar
later begon zijn broer Willem Crusio (*1891)
eveneens een chocolaterie op het adres Wouw-
sestraat 44. In 1915 begon Willem tevens op
kleine schaal met het produceren van ijs. Adria
nus zou hier pas in 1933 mee beginnen
Op 4 november 1936 besloten de broers de
handen ineen te slaan en zij richtten de Ven
nootschap onder Firma A. en W. Crusio op. Hun
ijsfabriek was gevestigd in het pand Van de
Rijtstraat 9 en hun eetsalon op het adres Bos
straat 9. Hoewel een ijsje bij de ijsfabriek kon
worden gekocht, verkochten Willem en Adrianus
hoofdzakelijk ijsjes aan klanten uit hun ijskarren
op diverse locaties in Bergen op Zoom. Maar al
na ongeveer anderhalf jaar, op 20 januari 1938,
besloot Willem uit de vennootschap te treden.
Geen van de broers mocht hierna handel drijven
onder de naam Gebroeders Crusio. Vanaf die tijd
onderscheidden zij zich daarom van elkaar door
hun eigen naam in een specifieke kleur op hun
ijskarren aan te brengen. Zo gebruikte Willem
Crusio de kleur blauw voor zijn opschrift 'W.
Crusio' en Adrianus de kleur rood voor 'A. Cru
sio'.
Adrianus ging in 1943 een vennootschap aan
met zijn zoon Petrus (Piet) Crusio (*1919). Hun
gezamenlijke eetsalon in het pand Bosstraat
9 werd tevens een ijssalon. Adrianus stopte in
1950 op 71 jarige leeftijd met zijn chocolaterie
en lunchroom op het adres Kremerstraat 8.
In 1951 droeg Willem Crusio (*1891) de ijsmakerij
in het pand Wouwsestraat 44 over aan zijn zoon
Adrianus (Adrie) Crusio (*1919). Adrie verbouwde
het pand in 1965 en kocht in 1970 het aangren
zende pand Wouwsestraat 42. Zijn zoon en op
volger Wim Crusio (*1947) werd in 1980 eigenaar
van de ijssalon. Hij voegde in 1985 de twee pan
den samen en liet een uniforme pui plaatsen.
Wim was in 2002 echter genoodzaakt om de ijs
salon te sluiten bij gebrek aan opvolging.
Na de ijsmakerij in het pand Wouwsestraat 44
aan zijn zoon Adrie te hebben overgedragen,
opende Willem Crusio (*1891) in 1951 een cho
colaterie/ijssalon en lunchroom op het adres
Antwerpsestraatweg 37, waar nu Ambachtsbak
ker Van Egeraat is gevestigd. Op de eerste dag
van het jaar 1955 verhuisde hij de zaak naar
Wouwsestraat 10. De andere zoon van Willem,
Cees Crusio (*1929), werkte op dat moment al
in de ijsmakerij en nam uiteindelijk in 1985 de
zaak in het pand Wouwsestraat 10 over. De twee
volgende generaties, Gerard (*1956), en na hem
Coen Crusio (*1981), namen van Willem de zaak
over en brachten de ijssalon verder tot ontwik
keling in de twintigste en eenentwintigste eeuw.
Over de wijze waarop IJssalon Crusio is gegroeid,
kunt u meer lezen in het interview met Coen
Afb. 1. Een bemande ijskar van Adrianus Crusio in de
Bruinevisstraat, circa 1950-1960. Foto collectie Het
Markiezenhof.
157
De Waterschans 4 - 2015
