te ingangen, ieder aan een kant van het altaar,
met toegang tot de keurvorstelijke loges (zie
afb. 10). Tijdens de mis zaten beide echtelieden
tegenover elkaar, ieder in zijn/haar eigen loge.
Het voortbestaan van de dynastie bleef lang on
zeker; Elisabeth Augusta werd maar niet zwan
ger. Bedevaarten en bezoeken aan kuuroorden
mochten niet baten. Zelfs Karel Theodoor werd
medisch onderzocht en werd vermoedelijk ge
opereerd. Tevergeefs, alle hoop van de keurvor
stin op een zwangerschap verdronk "zoals de
Egyptenaren verdronken in de Rode Zee", zoals
iemand sarcastisch opmerkte.15
Elisabeth Augusta raakte na bijna twintig jaar
huwelijk toch eindelijk zwanger. Helaas stierf
het kind al tijdens de bevalling (28 juni 1761).
Het was een jongetje, Frans Lodewijk Jozef
genaamd. De zware bevalling werd Elisabeth
Augusta bijna fataal. Daarna weigerde zij elk
lichamelijk contact met haar man om zo een
voor haar risicovolle zwangerschap te voorko
men. Alle hoop op nakomelingen was hiermee
voorgoed vervlogen. Het huwelijk was al niet
goed en leed hier nog verder onder; dit verlies
dreef de beide echtelieden zelfs uit elkaar. Ka-
rel Theodoor had hierna diverse verhoudingen
met andere vrouwen. Vanaf 1768 brachten ze
jaarlijks ieder afzonderlijk de zomer door in
hun eigen zomerslot: Elisabeth Augusta in slot
Oggersheim en Karel Theodoor in slot Schwet-
zingen. Zelfs in de winter gingen ze afzonderlijk
van elkaar op jacht.16
In zijn jonge jaren ging Karel Theodoor meer
dere keren per week op jacht, in het najaar zelfs
om de dag. Op latere leeftijd werd dit proble
matischer na enkele vallen van de keurvorst.
Bovendien had hij inmiddels ook last van even
wichtsstoornissen. Tevens speelden bezuinigin
gen een rol: de kosten van zo'n georganiseerde
drijfjacht met groot gezelschap en windhonden
waren immers behoorlijk hoog. Vanaf het mid
den van de jaren zeventig van de achttiende
eeuw ging Karel Theodoor nog maar zo'n twee
a vier keer per jaar op jacht.17
Kunsten en wetenschappen
Karel Theodoor was een hartstochtelijk muziek
beoefenaar; hij bespeelde de traverso (voorlo
per van de dwarsfluit). Ook Elisabeth Augusta
bespeelde een muziekinstrument, vermoedelijk
het klavecimbel. Karel Theodoor spande zich
persoonlijk in om de Mannheimse (toon)kunst
naar een hoger niveau te brengen. Hier had hij
Afb. 10. Het attaar in de Jezuïetenkerk te Mannheim met tinksboven de ingang naar de loge van Elisabeth Augusta en rechtsbo
ven de ingang van Karet Theodoor. Boven de ingang hangt van ieder een portret. Foto auteur.
17
De Waterschans 1 - 2016
