jaarlijks, maar kwamen er in de tussenliggende
jaren operettes voor in de plaats. Kennelijk wa
ren die producties goedkoper. Ook de toneelvoor
stellingen aan het hof kregen te maken met
bezuinigingen: de populaire Franse komedie werd
vanaf 1770 vervangen door het goedkopere Duit
se toneel. De pracht van de Barok aan het hof
van Mannheim verloor daardoor wat aan glans.21
Karel Theodoor verdiepte zich in de natuurwe
tenschappen, met name in de meteorologie,
de cartografie en de elektriciteit. Hij liet graag
uitvinders hun nieuwe uitvindingen demonstre
ren aan het hof, zoals de Amerikaan Benjamin
Franklin met zijn bliksemafleider.22
In 1763 werd te Mannheim een keurvorstelijke
Academie van Wetenschappen opgericht, nauw
verbonden aan het hof, en al eerder, in 1757,
een Academie voor teken- en beeldhouwkunst.
In het paleis werden in de nieuwe oostelijke
vleugel speciale tentoonstellingsruimten ge
creëerd voor de keurvorstelijke verzamelingen.
Naast een oudere schilderijenverzameling
kwam er nu ook een kabinet met kopergravu
res, een naturaliënkabinet en achter de Jezuïe
tenkerk een sterrenwacht. Deze waren er niet
alleen voor de liefhebberij van de vorst, maar
waren ook toegankelijk voor geïnteresseerde
leken en wetenschappers.23
Zijn overgrootmoeder had Karel Theodoor de
liefde voor geschiedenis en literatuur bijgebracht.
In tegenstelling tot zijn oudoom Karl Philipp las
hij dagelijks meerdere uren. Hij had interesse in
de denkbeelden van de Verlichting en kende het
werk van onder andere Voltaire, die ook gastvrij
werd ontvangen aan het hof te Mannheim.24
Dankzij Karel Theodoor kwam er ook een grote
hofbibliotheek. Deze stelde hij in 1763 driemaal
per week open voor geïnteresseerden. Aan het
einde van de achttiende eeuw was deze biblio
theek uitgegroeid tot één van de grootste in Eu
ropa, met zo'n 100.000 boeken.25
Eenmaal keurvorst geworden bleek Karel Theo
door een joviaal karakter te hebben en werd
hij zeer populair bij de bevolking. Hij werd be
wonderd om zijn intellectuele interesses, zijn
tolerantie en zijn voorliefde voor de kunsten.
Opmerkelijk was zijn gedrag voorafgaand aan
een concert van Wolfgang Amadeus Mozart
in november 1 777: Karel Theodoor pakte zelf
zijn stoel op en ging vlak naast het klavier bij
Mozart zitten. Dit was zelfs in het progressieve
Mannheim hoogst ongebruikelijk. Karel Theo
door verpersoonlijkte als het ware het tijdperk
van de Verlichting.
Karel Theodoors maïtresses
Karel Theodoor leidde een turbulent leven en
had diverse buitenechtelijke liefdesverhoudin-
Afb. 15. De bibliotheektafel van Karel Theodoor door Franz
Zeiler. Reproductie, het origineel stond oorspronkelijk in de
Hofbibliotheek. Foto Ottheinrich Hauck, Mannheim 1973.
19
De Waterschans 1 - 2016
