LeopoLdine weigerde elk lichamelijk contact
met Karel Theodoor, zodat ook dit huwelijk kin
derloos bleef.35
Karel Theodoor kreeg op 12 februari 1799 een
beroerte tijdens een kaartspel en stierf vier da
gen later. Omdat hij geen wettige nakomelingen
had werd hij opgevolgd door zijn neef Maximili-
aan Joseph van de Palts-Zweibrücken.36 Karel
Theodoor werd begraven in de Theatinerkerk te
München.
Tot besluit
We gaan nog even terug naar Bergen op Zoom.
Eind 1794 vielen Franse troepen de Nederlan
den binnen en ook Bergen op Zoom moest ca
pituleren (25 januari 1 795). De Franse periode
was begonnen (1795-1814). Bij de capitulatie
van Bergen op Zoom was afgesproken dat de
rechten en bezittingen van de markies zijn ei
gendom zouden blijven. Niettemin werden deze
toch door de Franse Republiek ingelijfd. Door
de Franse verovering verloor Karel Theodoor
dus zijn markiezaat en andere Nederlandse be
zittingen aan Frankrijk.37
Op 16 mei 1795 sloot Frankrijk vrede met de
nieuwe Bataafse Republiek (ongeveer het hui
dige Nederland zonder Staats-Vlaanderen en
Staats-Limburg). De Bataafse Republiek ver
kreeg nu de soevereiniteit over het markiezaat,
maar kreeg de voormalige bezittingen van de
markies niet in eigendom. Karel Theodoor
maakte nog steeds aanspraken op zijn Neder
landse bezittingen. Namens hem verzochten
Bataafse ministers en de Nationale Vergade
ring herhaaldelijk Frankrijk om de markies zijn
rechten en bezittingen terug te geven zoals bij
de capitulatie was afgesproken, echter zonder
resultaat.38
Deze situatie veranderde in 1800 toen Frankrijk
in geldnood kwam. Er werd een verdrag geslo
ten waarbij de Bataafse Republiek in het bezit
kwam van alle door Frankrijk in beslag geno
men gebieden op het Nederlandse grondgebied.
Hiervoor werden zes miljoen francs aan Frank
rijk betaald. De nieuwe markies, Maximiliaan
Joseph, protesteerde hiertegen en bleef aan
spraak maken op zijn Nederlandse bezittingen.
Een jaar later kocht de Bataafse Republiek hem
af met maar liefst anderhalf miljoen gulden
(2 maart 1801) en deed Maximiliaan op 28 mei
1801 schriftelijk afstand van zijn rechten op het
markiezaat Bergen op Zoom en de heerlijkhe
den Borgvliet en Sint-Michielsgestel.39 Vanaf
dat moment kon niemand meer aanspraak
maken op het markiezaat van Bergen op Zoom,
alhoewel Maximiliaan nog tot 1804 het kwartier
Bergen op Zoom, en dus de titel van markies, in
zijn wapen bleef voeren.40
Noten:
Afb. 20. Het wapen dat Maximiliaan IV Joseph voerde van
1799 tot 1804, met een kwartier Bergen op Zoom. Bron:
Katepanomegas, 2012: <https://commons.wikimedia.org/
wiki/File:CoA_Kurpfalz-Bayern_1799-1804.svg> (2016).
1 Omdat Karel Theodoor markies was van Bergen op Zoom en
dit artikel in Bergen op Zoom wordt gepubliceerd, heb ik er
voor gekozen om zijn Nederlandse naam te gebruiken.
2 Willem A. van Ham, 'Karl Theodor - sein Erbe in den Nieder-
landen und sein Andenken in Bergen op Zoom'. In: Heimat zwi-
schen Sülz und Dhünn. Geschichte und Volkskunde in Bergisch
Gladbach und Umgebung, Heft 10 (2003), 2; W.A. van Ham, Het
doorluchtige huis van Bergen op Zoom. Zaltbommel 1977, 38.
3 Stefan Mörz, Haupt- und residenzstadt. Carl Theodor, sein Hof
und Mannheim. Mannheim 1998, 35.
4 H. Rall, Kurfürst Karl Theodor: regierender Herr in sieben Lan-
dern. Mannheim 1993, 13-14.
5 Mörz, 30.
23
De Waterschans 1 - 2016
