—4
van ceremonies (afb. 2).28 In 1725 werd begonnen
met de interieurafwerking van de eerst gebouw
de delen van het corps de logis en de aangren
zende westelijke zijvleugel of Ehrenhof-vleugel.
Op 22 november 1731 waren de keurvorstelijke
privévertrekken, het centrale trappenhuis (afb.
3) en de Ridd erzaal, alle gesitueerd in het corps
de logis, bouwkundig voltooid en ingericht en
nam Karl Philipp feestelijk zijn intrek in het nog
onvoltooide paleis. Hiermee werd
een bouwperiode afgesloten.29 Vanaf 1736-1737
werd verder gewerkt aan de voltooiing van het
oostelijke deel van het corps de logis en van de
Ehrenhof-vleugels en aan de oprichting van een
operagebouw (voltooid 1742) en dienstgebouwen.30
Karl Philipp had in zijn nieuwe paleis traditio
neel op de eerste verdieping, de bel etage, zijn
woonvertrekken laten inrichten. Dit relatief grote
Paradeappartement lag aan de westelijke zijde
van het corps de logis (4-12) en bestond - vanaf
het trappenhuis (2) en de Ridderzaal (1), dat is
de gangbare looproute voor gasten die toegang
mochten verkrijgen - uit twee antichambres (4,
5), een audiëntievertrek (6), een conferentiever-
trek (7), twee kabinetten (8, 9) en een garderobe
(10; laatstgenoemde drie in de hoektoren) en
in de aangrenzende Ehrenhof-vleugel een pa
radeslaapvertrek (12-14) en vertrekken van de
geheimraad van de vorst. De twee kabinetten
vormden de uitspringing van het risaliet in de
tuingevel (de hoektoren) en waren kunstkabinet
ten, gevuld met uit de residentie te Düsseldorf
overgebrachte werken. De garderobe was een
kleine ruimte in de toren, die tevens fungeerde
als verblijf- en slaapvertrek van de kamerheer.
Naast dit privéappartement heeft Karl Philipp
de beschikking gehad over een appartement de
commodité, een serie private vertrekken waar
het hofceremonieel nauwelijks gold. Dit was het
op de begane grond en onder zijn appartement
gelegen Gartenappartement, maar over de inrich
ting hiervan is niets bekend.31
Volgens de traditie en de eisen van symmetrie
zou aan de andere zijde van de centrale vleugel
en op de zelfde etage (aan de oostelijke zijde
van de vleugel) het paradeappartement van de
keurvorstin gesitueerd moeten worden. Om
dat Karl Philipp ten tijde van de bouw echter
weduwnaar was, werd er geen tweede appar
tement ingericht, maar in plaats daarvan een
Staatsappartement, dat voor officiële ontvangsten
en audiënties gebruikt werd. De toenmalige maT-
tresse en sinds 1729 morganatische echtgenote
van Karl Philipp, Violanta Maria Theresia, gravin
van Thurn und Taxis (t 1734), kreeg vanwege
haar lagere status dan haar echtgenoot een ap
partement toebedeeld dat was gesitueerd in een
mezzanine in de westelijke hoektoren, boven het
appartement van Karl Philipp.32 Het Staatsappar
tement, het meest representatieve appartement,
was gesitueerd links van de grote Ridderzaal,
zoals in Versailles.33 Aan dit appartement, be
stemd voor huisvesting van hooggeplaatste gas
ten, werd verder gewerkt vanaf 1736. Het werd in
januari 1742 voltooid met het oog op de tijdelijke
huisvesting van Carl Albrecht, de latere keizer
Carl VII (afb. 4). Het bestond, vertrekkend vanuit
het trappenhuis en de opvolgende Ridderzaal, uit
twee antichambres (waarvan de tweede tevens
als eetkamer fungeerde), een audiëntievertrek
en een slaapvertrek. Aangrenzend in de ooste
lijke vleugel van de Ehrenhof of cour d'honneur
werd omstreeks januari 1742 (tijdelijk) een twee
de appartement ingericht, voor de toekomstige
keizerin.34 Ook werd in 1741-1742 de westelijke
zijvleugel voltooid, waarin de vertrekken liggen
Afb. 2. Detail van de plattegrond van de bel etage van de
residentie te Mannheim, situatie rond het midden van de
achttiende eeuw. 1- "Grand Sallon" met terras; 2- vestibule;
3- corridor; 4-11- "Appartement de l'Electeur", keurvorstelijk
appartement; 4- eerste antichambre; 5- tweede antichambre;
6- audiëntievertrek; 8-11- hoektoren; 12- corridor; 13-19- ap
partement keurvorstin; 18- antichambre; 19- salon/zaal; 20-
corridor. Boven het corps de logis met de westelijke hoektoren
en rechts de westelijke Ehrenhof-vleugel. Van de vertrekken
die aanvankelijk werden bewoond door Carl Theodor en Elisa
beth Augusta is hier het eerste afgesneden. Beeld auteur
De Waterschans 1 - 2016
28
