werkvertrek. Carl Theodor beschikte niet over het gebruikelijke paradesLaapvertrek. Het voor malige paradesLaapvertrek van Karl PhiLipp werd onderverdeeld in een kleine gang die naar de hoektoren leidde (12) en een deel dat tot het ap partement van de keurvorstin ging behoren (13, 14). Dit vormde de grens tussen de twee appar tementen en hier sloten de meest private ruimtes aaneen. De keurvorstin beschikte over een ap partement dat, bezien vanaf het middeLste vertrek in de westelijke vleugel (19), bestond uit twee antichambres (18, 17), een audiëntievertrek (16) en een slaapvertrek met retirade (15), dat via het volgende vertrek vanuit het keurvorsteLijke appar tement te bereiken was (13, 14). Dit vertrek was een deel van het voormalige paradesLaapvertrek, dat in de nieuwe situatie een vertrek voor de ka merdames van de keurvorstin en een boudoir/ poederkamer en twee kabinetten huisvestte. Vanaf het einde van 1743 was haar parade-appar tement bewoonbaar.41 De inrichting van de ver trekken werd aanvankelijk grotendeels gehand haafd en werd pas na 1750 in contemporaine rococostijl ingericht.42 De voormalige kunstkabi netten van Karl PhiLipp kregen een andere functie. Carl Theodor liet daartoe twee aan het Staats- appartement grenzende vertrekken, gelegen in de oostelijke hoektoren, als kunstkabinet inricht en en bij het Staatsappartement voegen.43 Carl Theodor Liet ook verbouwingen verrichten ten behoeve van zijn persoonLijke wens tot meer be sLotenheid. Dit paste in een tendens aan Europe se vorstenhoven om het aLomtegenwoordige pubLieke ceremonieeL te ontvLuchten.44 Het appar tement de commodité van Carl Theodor was, zoals onder zijn voorganger, het Gartenappartement, waar hij over twee vertrekken beschikte, naast de genoemde mezzanine. Het appartement de commodité heeft bestaan uit minstens twee ver trekken, waarvan de locatie niet te bepalen is. Daarnaast beschikten beiden over een petit appar tement, private ruimten.45 Hiermee was de resi dentie in belangrijke mate geschikt gemaakt om decennialang als hoofdresidentie te blijven dienen. Het Adelslandschaft rond Mannheim Carl Theodor verbleef voornamelijk in de Duitse gebieden, met name Mannheim, de hoofdstad van de Palts en zijn hoofdresidentiestad. Hier verbleef hij doorgaans ongeveer de helft van het jaar.46 Naast de hoofdresidentie beschikte Carl Theodor over andere verbLijven waar hij kortere periodes verbleef. In de regio rond Mannheim beschikte de keurvorsteLijke familie over de volgende residen ties: - voormalige residentie Heidelberg. Carl Theo dor begon in 1742 de herbouw van de residen tie, maar staakte deze in 1764.47 - kasteel MühLau, verbouwd omstreeks 1730 en gebruikt voor bals en feesten.48 - KafertaL, jachtdomein, verbouwd na 1747. - Rohrhof, nabij BrühL, fazanterie (Lustslot) van paltsgraaf CarL August, verbouwd in 1766. - kasteeL Rohrbach, van paLtsgraaf CarL August, verbouwd omstreeks 1770.49 - SchLangenbad. In de jaren 1750 en 1760 ver bLeef CarL Theodor hier in juni vaak. Deze resi dentie was reLatief besLoten of privé en de ge bruikeLijke protocoLLen goLden hier in minimaLe vorm.50 Hier was weinig ruimte voor de hofhou ding en het ge brui ke Lij ke hofceremonieeL. - Landsitz Schwetzingen. Hier woonden ELisa beth Augusta en haar zuster in hun jeugd. KarL PhiLipp had vanaf 1719 tot in de jaren 1730 dit paLeis aLs zijn zomerverbLijf.51 Het was daarna ook het zomerverbLijf van CarL Theodor, die er jaarLijks van begin mei tot eind september of begin oktober verbLeef en er veLe jachtpartijen Liet organiseren en opera's Liet opvoeren.52 CarL Theodor Liet ALessandro GaLLi Bibiena (ca. 1700-1774) twee nieuwe vLeugeLs - incLusief een theater - ontwerpen, die door WiLheLm RabaLiatti (1716-1782) werden voLtooid in 1753. NicoLas de Pigage restaureerde in 1752 het theater in rococostijL. De Pigage ontwierp ook de tuinen van de residentie te Schwetzingen, geïnspireerd op de heersende Franse mode. Bovendien werden in de navoLgende jaren bijgebouwen gereaLiseerd (oranjerie, tem peL, moskee). In 1776-1777 werd daarnaast een door Friedrich Ludwig SckeLL ontworpen EngeLse Landschapstuin aangeLegd. Deze residentie was beduidend soberder dan de faciLiteiten in Mannheim, omdat hier sLechts tijdeLijk verbLeven werd. Het hofceremonieeL was hier minder uitvoerig, de sfeer minder formeeL en de hofhouding was er minder om vangrijk dan in Mannheim, maar meer dan in SchLangenbad. Hier kon de vorst, onder meer in het Badhaus, zich met een kLein gezeL schap terugtrekken.53 Ook de privéruimte van de vorst was reLatief kLein en meer besLoten dan die in Mannheim. In Schwetzingen stond CarL Theodor een driekamerappartement ter 31 De Waterschans 1 - 2016

Periodieken

De Waterschans | 2016 | | pagina 31