de Locatie: de vorst staat in een interieur voor een
stoel en een gordijn. Aan de Linkerkant, om de
sculptuur heen, zien we Toscaanse zuilen. Ze vor
men een soort nis, kennelijk bevinden we ons in
een tempel. Ook het beeld op het altaar is nieuw:
het is niet aanwezig in de vroege staatsieportret
ten. Het beeld stelt een zittende vrouw voor met
een helm op het hoofd. Ze rust met de linker arm
op een bal, in de rechter houdt ze een lauwer
krans. Aan de helm en de Medusakop op haar
borst kunnen we haar herkennen als Minerva.
Carl Theodor is dus weergegeven in een Miner-
vatempel.
In de loop van de tijd had deze godin uit de Klas
sieke Oudheid een bijzondere betekenis gekre
gen voor de keurvorst. Als verlicht heerser voer
de Carl Theodor een beleid dat gericht was op
de bevordering van kunsten en wetenschappen
en van handel, nijverheid en industrie. Minerva
stond voor de intellectuele vaardigheden van de
mens die voor al deze activiteiten noodzakelijk
waren. Om die reden was deze godin door Carl
Theodor als het ware geadopteerd als symbool
voor zijn regering. Afbeeldingen van Minerva
treffen we dan ook regelmatig aan in allegorische
voorstellingen, in het bijzonder prenten, die op
de keurvorst betrekking hebben.
In het portret van Batoni is er sprake van een
wisselwerking tussen de godin en de vorst. Carl
Theodor heeft de tekenen van zijn keurvorste-
lijke waardigheid neergelegd op het altaar van
Minerva: hij draagt zijn regering aan haar op.
Omgekeerd is de lauwerkrans die de godin in de
rechter hand houdt voor de keurvorst bestemd.
Zij eert daarmee Carl Theodor: de krans is het
bewijs van het succes van zijn regering als ver
lichte monarch.
Totstandkoming van de voorstelling
Toen Carl Theodor naar Italië vertrok, zal hij
zijn kroonjuwelen niet hebben meegenomen.
Hij heeft in het atelier van Batoni wel voor de
Afb. 1. Carl Theodor, staatsieportret door Desmarées, 1743
1744. Collectie Kurpfalzisches Museum, Heidelberg
Afb. 2. Carl Theodor, staatsieportret door Pompeo Girolamo
Batoni, 1775. Collectie Alte Pinakothek, München
De Waterschans 3 - 2016
108
