In 1710 werd hun het ambt immers afgenomen
en geschonken aan de keurvorst van Hannover;
daarna hebben de keurvorsten van de Palts het
ambt nooit meer teruggekregen, althans niet
officieel. Bij wijze van compromis kwamen de
keurvorsten van Hannover en de Palts overeen
om het ambt voorlopig samen te delen, maar
tot een definitieve oplossing is het nooit geko
men. Het ambt waar de keizerskroon in de por
tretten van Karl PhiLipp en Carl Theodor voor
staat, was dus eigenlijk niet meer van hen, in
ieder geval niet meer volledig. Karl PhiLipp en
Carl Theodor, die eigenlijk de rijksappel claim
den voor hun portret, moesten bij gebrek aan
beter genoegen nemen met een attribuut dat
ze met anderen moesten delen.18
Dat de kroon om die reden een minder promi
nente positie kreeg in de schilderijen, lijkt een
plausibele verklaring. Het zal voor Carl Theo
dor na 1 777 een reden te meer zijn geweest om
in nieuw te schilderen portretten de kroon te
laten vervangen door de rijksappel.
Portretten ten halve en kniestukken naar
Batoni en Brandt
Na de opvolging in Beieren in 1 777-1778 is er in
derdaad een groot aantal nieuwe portretten ver
vaardigd. Het schilderij door Batoni (1775) en de
latere versie door Brandt (1781) hebben daarvoor
model gestaan. Van de schilders van deze portet-
ten was Johann Wilhelm Hoffnas de belangrijk
ste. Anderen waren onder meer Johann Jacob de
Lose, Johann Heinrich Tischbein en een aantal
minder getalenteerde onbekenden.
HoeweL er van de voLLedige voorsteLLing van het
staatsieportret door Batoni, Carl Theodor ten
voeten uit, geen echte kopieën zijn gemaakt
behalve door Brandt, zijn er naar dit stuk wel
portretten ten halve en kniestukken geschil
derd, vermoedelijk al sinds 1778. Je zou kunnen
spreken van ingekorte voorstellingen. Van de
Latere versie van het staatsieportret door Brandt
uit 1781 bestaan eveneens dergelijke ingekorte
Afb. 15. Carl Theodor, portret naar Batoni of Brandt, Johann
Jacob de Lose 1789. Collectie Stadtmuseum Düsseldorf
Afb. 16. Dr. Alexander Sauter, rector van het Karl-Friedrich-
Gymnasium te Mannheim, met het portret van Carl Theodor
(naar Batoni) in de directiekamer. Foto Mannheimer Morgen,
24 november 2014
117
De Waterschans 3 - 2016
