Vliegtuigbouw in Bergen op Zoom
Wim Adriaansen
Op donderdagavond 25 januari 1934 werd in een van de zalen van De Hollandsche Tuyn de Bergen
op Zoomsche Zweefclub opgericht.1 Het aantal leden bedroeg in dat eerste jaar vierentwintig. Leider
werd Frits Diepen, instructeur en technicus van de jonge club werd Sjaak Jansen. Het doel dat men
zich stelde was "het zelf vervaardigen van een zweefvliegtuig en de leden de beginselen van het
zweven en vliegen te leren," zo meldde het verslag van die avond. Frits Diepen, afkomstig uit een
Tilburgse textielfamilie, was sinds kort directeur van de Difoga-garage in Bergen op Zoom.2 Sjaak
Jansen was toen werkzaam in het constructiebedrijf van zijn vader, ook in Bergen op Zoom.
Zögling
Begin jaren dertig van de vorige eeuw had Sjaak
Jansen, samen met een aantal andere lucht
vaart-enthousiasten, het plan opgevat om een
zweefvliegtuig te bouwen. De keuze was daarbij
gevallen op de Zögling, een Duits ontwerp, wat
niet verwonderlijk was. Met dit type waren in
april 1930 in de duinen nabij Noordwijkerhout
vluchten gemaakt en was daar meteen een
zweefvliegclub opgericht. Dat was het begin
van het zweefvliegen als georganiseerde sport
in ons land. In 1931 en 1932 waren er onder
deskundige (Duitse) leiding kampen geweest in
Egmond aan Zee en op Terlet bij Arnhem. Dat
jaar kwamen er op diverse plaatsen in ons land
regionale zweefvliegclubs. De Bergen op Zoom
sche Zweefclub volgde in 1934.3
Initiatiefnemer was Sjaak Jansen. Hij was mi
litair vlieger geweest in de Luchtvaartafdeeling
van de landmacht, lichting 1919.4
Bij zijn laatste vlucht in 1921 op Schiphol, dat
toen nog militair terrein was, is hij gecrasht
waarbij hij een gecompliceerde beenbreuk op
liep. Hij was daarvan weliswaar genezen, maar
hij liep vanaf die tijd mank. Aan zijn vliegerloop
baan was door dit ongeval een einde gekomen.5
Sjaak trok daarna naar Duitsland waar hij op
leidingen volgde in machinebouw in Mittweida
in Saksen en vliegtuigbouw in Frankenhausen
in Thuringen. Met de diploma's op zak vond hij
werk als vliegtuigconstructeur, eerst bij Fokker
in Amsterdam en daarna in de vliegtuigfabriek
van Frits Koolhoven op Waalhaven. In 1933 is hij
overgestapt naar het bedrijf van zijn vader, Con
structiewerkplaats B. Jansen Zn. in Bergen
op Zoom. Zijn jongere broer Piet verliet begin
1936 dit bedrijf en startte toen een eigen, nog
steeds bestaand, installatiebureau.6
Sjaak bouwde en ontwierp modelvliegtuigen en
hij had alras een club van vliegtuigenthousias
telingen om zich heen verzameld. Toen begon
het grote werk. Met een kleine groep, waarvan
Frits Diepen, later ook Toine Mazairac van de
concurrerende Opel Garage en Jan Bovée deel
uitmaakten, werd er begonnen met de bouw van
de Zögling.
Afb. 1. Links Sjaak Jansen, met vliegmuts en in een leren
pak, als vlieger van de Luchtvaartafdeeling van het leger. Wie
de vlieger rechts is, is niet bekend. Foto Stichting Historisch
Zweefvliegarchief, Hilversum
De Waterschans 3 - 2016
122
