Kroonleden
westerse Landen, waaronder Nederland, er drif
tig mee aan de slag gegaan.
U staat er misschien niet bij stil dat u bij het eten
van een worstenbroodje met Vastenavond of na
de nachtmis een beschermwaardige handeling
aan het verrichten bent. Het gebruik om bij ge
noemde gelegenheden Brabants worstenbrood
te eten is in onze provincie van generatie op
generatie overgedragen en geeft Brabanders
"een gevoel van identiteit en continuïteit", zoals
het heet in het verdrag van het immaterieel cul
tureel erfgoed. Daarom staat dit gebruik sinds
maart van dit jaar op de nationale inventaris
lijst. Dit roept onmiddellijk de vraag op, hoe
het zit met de beschermwaardigheid van de
nachtmis en de Vastenavond zelf, want als die
er niet meer zijn, dan valt het cultureel diepge
worteld worstenbroodjes eten ook in het water.
De doorsnee deelnemer aan deze evenemen
ten, met of zonder worstenbroodjes, zal niet
het gevoel hebben deelgenoot te zijn van een
bedreigde traditie. Maar daar wordt door som
migen anders over gedacht: er zijn al stemmen
opgegaan om de Bergse Vastenavond op de im
materiële erfgoedlijst te plaatsen.
Toen de discussie hierover enkele jaren gele
den op gang kwam, vroeg ik oud-hoogleraar
Herman Pleij tijdens een carnavalssymposium
in Den Bosch hoe hij dacht over het pLaatsen
van Vastenavond op de erfgoedlijst. "De dood
in pot", was zijn antwoord, "want dan haal je de
essentie uit het feest: het levendige persifleren
en de wereld op zijn kop zetten verzet zich juist
tegen alles wat gecodificeerd is." Het Rotter
damse zomercarnaval, dat met een geschiede
nis van drie decennia aanzienlijk minder diep
geworteld is dan onze negentiende-eeuwse va
riant, staat echter sinds juli van dit jaar wel op
de erfgoedlijst.
Je kunt je natuurlijk afvragen waarom een car
navalesk zomerfestival met bijna een miljoen
bezoekers, dat los is komen te staan van de tra
ditionele oorsprong, een beschermde status no
dig heeft. Als het gaat om kwetsbare tradities,
dan heeft de herdertjesmis zelfs zonder nach
telijk worstenbrood veel betere papieren, gezien
de lange geschiedenis en het afnemend aantal
bezoekers. Maar Allerzielen staat dan weer
wél op de erfgoedlijst. Het bepalen van wat be
schermwaardig is, zowel materieel als imma
terieel, lijkt een tamelijk willekeurig proces te
zijn: het kan blijkbaar alle kanten op gaan.
Er zijn inmiddels zo'n honderd tradities opge
nomen in de Nationale Inventaris Immaterieel
Cultureel Erfgoed, en het zijn voorbeelden die
illustreren hoezeer het verleden verweven is
geraakt met groepsidentiteit, met het zich
vertrouwd of erkend voelen. Van de studie van
gebeurtenissen uit het verleden is geschiedenis
een belangrijk deel van het huidige maatschap
pelijk wezen geworden. Dat zien we ook terug in
de activiteiten van onze eigen Geschiedkundige
Kring. De Waterschans en de tweejaarlijkse uit
gave van een geschiedkundige studie zijn nog
altijd de "core business" van de Kring, maar
nieuwe vormen van interactie met het verle
den, zoals de School voor Geschiedenis en de
Geschiedenisquiz, zijn daarop een succesvolle
aanvulling geworden. Ook de werkgroep die
de activiteiten voor het 50-jarig bestaan van
de Kring in 2018 voorbereidt, zet hierop in en
ziet historisch besef als bron van erkenning en
herkenning. Zoals de werkgroep het zelf zegt:
"onze leden moeten ervaren dat het lidmaat
schap van de Geschiedkundige Kring meer is
dan een abonnement op de Waterschans."
Koert Damveld, voorzitter
De uitgaven van de Geschiedkundige Kring
kunnen mede tot stand komen dankzij het speciale
lidmaatschap van de volgende bedrijven:
DARVI BV
P. JANSEN Installatie Techniek BV
Taxi en toeringcarbedrijf DE KOCK
Steenhouwerij DE KORT
Hotel en Residence DE DRAAK - A Hampshire Classic
87
De Waterschans 3 - 2016
FAUSTO NU Ml NE
BERGA VIUTRIX
