drecht heeft gestaan, een gedenksteen onthuld,
die recht doet aan de verdiensten van Sjaak
Jansen voor de luchtvaart in ons deel van de
provincie Noord-Brabant.
Het is terecht dat nu nabij de huidige Vliegbasis
Woensdrecht, de voormalige Eendenkooij, een
weg de naam draagt van deze West-Brabantse
luchtvaartpionier.
Noten:
1 Met dank aan de familie Jansen, Loe Baltussen, Hans Disma,
Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH), Stichting
Bergen op Stoom, Nationaal Lucht- en Ruimtevaart Labora
torium (NLR), Stichting Historisch Zweefvliegarchief (SHZ,
gevestigd te Hilversum).
2 Diepen Ford Garage, afgekort Difoga.
3 Baltussen, Loe M.M., "Het ontstaan van de Vliegbasis Woens
drecht", De Waterschans, 39-4 (2009), pp.149-168.
4 Sjaak Jansen heeft op 1 maart 1920 zijn FAI brevet behaald,
op 5 april 1920 zijn groot militair brevet en daarmee ook zijn
vliegerwing.
5 'Als het ongeluk niet was gebeurd zou hij zeker een van de eerste
KLM-vliegers zijn geworden', aldus Dries van der Poest Clement
in: "Wij vlogen als vogels", Brabantia Nostra, 1984, pp. 58-60.
6 B. Jansen Zn is in 1922 opgericht door Bernhard Jansen en
was aanvankelijk gevestigd aan de Zuid-Westsingel. Verslag
van een gesprek van Cees Boerhout met (kleinzoon) Ben Jan
sen op 4 februari 2005 (archief Stichting Industrieel Erfgoed
Bergen op Stoom). P. Jansen Installatietechniek BV is opge
richt op 26 februari 1936.
7 Raadsbesluit gemeente Woensdrecht van 5 april 1935 waarbij
het terrein tijdelijk in gebruik werd gegeven aan de Bergen op
Zoomsche Zweefclub.
8 Hazewinkel, Harm, Pander. Een Haagse vliegtuigbouwer, Hilver
sum 2000. De Pander Multipro was een ontwerp van ir. Henk
Koekebakker, destijds constructeur bij deze firma.
9 Vliegers die waren opgeleid bij de Luchtvaartafdeeling werden
na hun militaire periode in staat gesteld enkele dagen per
maand hun vliegvaardigheid bij te houden. Daarop duidde de
term maandvlieger.
10 De Bergen op Zoomsche Zweefclub huurde op 4 juni 1935
daartoe een stuk grond van de gemeente Woensdrecht om
daar een hangaar op te plaatsen. De secretaris (J. Taal) meld
de dat de B.Z.C. van dit recht afstand deed ten behoeve van
J.A. Jansen. Collectie Stichting Historisch Zweefvliegarchief,
Hilversum.
11 Vlieg- en Zweefsport, november 1934
12 Zie in dit verband: Adriaansen, Wim, In Vogelvlucht, s.l. 2004,
pp. 25-29.
13 Berekeningen, schetsen en foto's van het vliegtuig in aanbouw
zijn in het bezit van de Stichting Historisch Zweefvliegarchief.
14 Brief van J.A. Jansen aan de Koninklijke Nederlandsche Ver-
eeniging voor Luchtvaart in Den Haag dd. 5 maart 1937. Col
lectie Stichting Historisch Zweefvliegarchief, Hilversum
15 Jansen verwijst hier naar Mises, R. von, Fluglehre, Berlijn
1926, pag. 80, dat een krachtige man enigszins aanhoudend
op zijn hoogst 1/5e PK of 15 kgm/sec arbeid kan verrichten.
Hiervan is volgens zijn berekening maar 10 kgm/sec nodig om
met een snelheid van 13,9 m/sec. ofwel 50 km/uur te kunnen
vliegen bij een vlieggewicht van 150 kg; J.A. Jansen, Mensch-
vlieger - berekening behoorende bij teekening nr. 6, 23 juni 1932,
Collectie Stichting Historisch Zweefvliegarchief, Hilversum.
133
De Waterschans 3 - 2016