Lustreren het belang dat Carl Theodor hechtte
aan het hertogdom Gulik-Berg: hij investeerde
1.200.000 gulden uit zijn privévermogen in slot
Benrath (en het jaarlijkse onderhoud kostte
15.000 gulden). Het slot kon een groot gezel
schap onderbrengen. Dit lijkt erop te duiden
dat hij Benrath in de functie van maison de
plaisance als gelijkwaardig alternatief voor
Schwetzingen wilde zien. Door de hoge kos
ten die werden gemaakt ten behoeve van de
oostvleugel van de residentie te Mannheim en
van de bouw van het slot en de tuinen van slot
Benrath, kon het paleis te Schwetzingen niet
worden aangepast aan de bijbehorende uitge
strekte tuinen van Schwetzingen die tevoren
waren aangelegd naar een vervolgontwerp
van De Pigage. Carl Theodor wilde zich, als
adept van de ideeën van de Verlichting, name
lijk graag kunnen terugtrekken in de natuur.
Het slot vormde een eenheid met de omrin
gende tuin en de natuur.29 De keurvorst gaf de
voorkeur aan een dergelijk jachtslot boven het
kasteel van Düsseldorf.30 De erfopvolging in
Beieren zorgde er echter voor dat Carl Theo
dor zich letterlijk en figuurlijk verder van Ben
rath verwijderde. Bovendien had hij daardoor
minder tijd voor langere reizen. Dit gold zoals
gezegd ook voor Düsseldorf, maar evengoed
voor (het nog verder van München gelegen)
Bergen op Zoom. In juni 1785 verbleef Carl
Theodor een derde (mogelijk vierde) en laat
ste maal in Gulik en Berg, zij het gedurende
slechts drie weken. Op 7 juni reisde hij vanuit
Düsseldorf naar Benrath. Hij overnachtte daar
niet, omdat het slot daarvoor niet was uitge
rust, dus keerde hij na slechts enkele uren
terug naar Düsseldorf.31
Verplicht verblijf te München
In 1 777/1 778 werd Carl Theodor keurvorst van
Beieren als Karl II.32 Omdat in 1 777 de oude
tak van de Wittelsbachers was uitgestorven,
resideerde Carl Theodor sindsdien - met lichte
tegenzin - te München, daartoe verplicht door
een erfbepaling.33 Reeds in 1 766 was Carl The
odor met Maximilian III Joseph van Wittelsbach,
hertog van Beieren, de opvolging van Beieren
overeengekomen, omdat Maximilian geen wet
tige erfgenamen had. Daardoor zouden het
keurvorstendom en het hertogdom worden
verenigd wanneer één van de twee keurvorsten
zou komen te overlijden.34 Na het overlijden van
Maximilian op 31 december 1 777 verplaatste
Carl Theodor zijn hoofdresidentie dan ook van
Afb. 2. (links) Madonnentaler, zilver, 1778, beeldzijde. Afgebeeld is een buste van Carl Theodor en profil naar rechts. Hij is
voorgesteld als keurvorst van Palts-Beieren. Randschrift: "CAR[OLUS] TH[EODORUS] D[EI] G[RATIA] C[OMES] P[ALATINUS]
R[HENI] U[TRIUSQUE] B[AVARIAE] D[UX] S[ACRI] R[OMANI] I[MPERII] A[RCHIDAPIEER] EL[ECTOR] D[UX] I[ULIACI] C[LIVIAE]
M[ONTIUM]". (Carl Theodor bij de gratie Gods Paltsgraaf aan de Rijn en hertog van Beieren, Aarts Drossaard en keurvorst van
het Heilige Roomse Rijk, hertog van Gulik, Kleef en Berg). Collectie auteur
Afb. 3. (rechts) Madonnentaler, zilver, 1778, muntzijde. Afgebeeld is Maria als Koningin des Hemels, patrones van Beieren. Rand
schrift: "PATRONA BAVARIAE./1778." (Patrones van Beieren 1778) De Madonnentaler is een typisch Beierse munt uit de acht
tiende en negentiende eeuw. Collectie auteur
169
De Waterschans 4 - 2016
