Halsteren van 1903 tot 1909, daarna van Zeven
bergen van 1909 tot 1920. Hij moet een enorme
belangstelling hebben gehad voor de historie
van West-Brabant, want hij publiceerde over tal
van onderwerpen uit de lokale geschiedenis.
Gommers schreef artikelen in Taxandria en in
de St. Geertruydtsbronne en was zelfs de auteur
van enkele boeken.2
We mogen daarom wel aannemen dat de steen
van fort De Roovere met de beste bedoelingen
door burgemeester Gommers aan het Rijksmu
seum zal zijn geschonken. Mijn eerste reactie
was dus niet terecht: behoud van de steen zal
het doel zijn geweest. Gommers moet gedacht
hebben dat de steen in het Rijksmuseum veili
ger was dan in Halsteren, en wie weet, misschien
was dat in 1904 ook wel zo. Misschien hoopte
Gommers ook dat door de aanwezigheid van
zo'n bijzondere steen in Amsterdam de naams
bekendheid van Halsteren boven de grote rivie
ren toe zou nemen.
Mogelijk was Gommers in 1904 zelf eigenaar
van de steen, in dat geval moet hij de steen al
spoedig na zijn komst naar Halsteren hebben
verworven. De wapensteen zal in 1784 zijn
vrijgekomen uit de muur in de westelijke wal
waar hij vermoedelijk oorspronkelijk was aan
gebracht (zie hieronder). In dat jaar is het hele
westelijk gedeelte van het fort afgebroken.
Wat er daarna met de steen is gebeurd, is niet
duidelijk. Misschien is hij elders in het fort op
nieuw ingemetseld, misschien in een loods op
geslagen. Halverwege de negentiende eeuw zijn
de laatste gebouwen op het fort gesloopt3. Of
en wanneer de steen in particuliere handen is
geraakt of bij de gemeente terechtgekomen, is
momenteel niet bekend. Maar mogelijk was in
1904 de gemeente eigenaar en handelde Gom
mers dus namens de gemeente. In dat geval
zou er misschien iets naders over de motivatie
van de schenking zijn terug te vinden in de no
tulen of verslagen van de gemeenteraad.4
Het is mooi dat de wapensteen van De Roovere
naar Amsterdam is gestuurd om bewaard te
blijven, maar het blijft wel West-Brabants erf
goed. De steen hoort niet daar thuis, maar hier,
bij ons. Ik sprak met voormalig collega Yolande
Kortlever over mijn ontdekking van de schenking
in Taxandria en over wat we met dat gegeven
eventueel zouden kunnen doen. Het leek ons
de moeite waard om te proberen de steen terug
te krijgen, in eigendom of in bruikleen, en deze
een plaatsje te geven op fort De Roovere, of
misschien beter nog, in de zaal van het Markie
zenhof die gewijd is aan de belegering van 1747
en de West-Brabantse Waterlinie, de zaal waar
de replica van de maquette van 1751 staat op
gesteld waarin ook fort De Roovere te zien is.
Bij het eerste bezoek dat ik daarna aan Amster
dam bracht, heb ik in de tuin achter het Rijks
museum rondgelopen op zoek naar de steen,
maar ik heb hem nergens in de gevels van de
gebouwen gezien. Kennelijk was hij dus nooit
ingemetseld. Ook op de website van het muse
um heb ik hem in de digitale collectie niet kun
nen vinden. In een volgende stap zou ik contact
op moeten nemen met de conservatoren. Zover
is het echter nooit gekomen. Er gingen andere
zaken spelen en het idee om de steen van De
Roovere terug naar West-Brabant te krijgen,
verdween in mijn persoonlijke lade Nog niet en/
of nooit uitgevoerde plannen.
Jan Bax en de RCE
Dat was niet het einde van het verhaal, want on
geveer anderhalf jaar geleden liep ook Halster-
naar Jan Bax bij toeval aan tegen de schenking
van de wapensteen door burgemeester Gom-
mers. Jan Bax en zijn broer Henk zijn bezig met
een project voor de Heemkundekring Halchterth
om oude kranten uit te spitten naar interessan
te berichten. Zo vond Jan een vermelding van
de schenking in, nota bene, de Tilburgsche Cou
rant van 8 mei 1904.5
Jan raakte geïntrigeerd door het bericht en
besloot om uit te gaan zoeken of de steen nog
Halsteren, De heer J. W\ A.
Gommers but gemeester alhier heeft,
ten der vencamehng vah
bo u wfr a men ten van 'a rijksmuse
um Lt Amsterdam, geschonken een
Iraa en jre"eisteenwaarop bet wa
pen vaü Orar je Nassau in cartBü-
cbe is gebeeldhouwd, afkomstig van
de gesloopte ïtstingvver keu te Ber
ge ü-up Zoprn, Op den stceo, cite
sporeü vao polychromie vertuit
staat bet jaartal ita8.
Afb. 2. Bericht in de Tilburgsche Courant van 8 mei 1904,
foto Jan Bax.
De Waterschans 1 - 2017
12
