Bijvangst
bij het zilveronderzoek
Johanna Jacobs
N
Van 20 mei tot en met 29 oktober 2017 vindt
de tentoonstelling Voorbij ijdelheid. Zes eeuwen
zilver in en rond Bergen op Zoom plaats in vijf
monumenten in het stadshart van Bergen op
Zoom. Behalve in Het Markiezenhof is de expo
sitie ook te zien in de voormalige synagoge, de
Gevangenpoort, de Sint-Gertrudiskerk en de
Ontmoetingskerk. Deze opzet komt overeen
met de visie van het Cultuurbedrijf waartoe Het
Markiezenhof sinds 1 juli 2015 behoort: het zo
breed mogelijk uitdragen van kunst en cultuur
in de regio West-Brabant, Antwerpen, Zeeland
en Zuid-Holland.
De tentoonstelling wordt uitgewerkt aan de hand
van zestien verhaallijnen of thema's. Dit is een
bewuste keuze. Bij de meeste tentoonstellingen
over zilver worden de zilveren voor
werpen als schatten gepresenteerd.
Voorbij ijdelheid heeft de insteek het
zilver in de context te plaatsen: het
verhaal van het zilver wordt verteld.
Dat houdt in dat naast zilver andere
voorwerpen worden getoond die de
betreffende verhaallijn zo goed mo
gelijk visualiseren ofwel het thema
op de meest duidelijke en sprekende
manier voor het voetlicht brengen. In
het kader zijn de locaties waar welke
verhaallijnen te zien zijn, vermeld.
De tentoonstelling is samen met het
boek Zes eeuwen zilver in en rond
Bergen op Zoom, het resultaat van
een onderzoek naar zilversmeden
en de door hen vervaardigde en be
waard gebleven voorwerpen vanaf
de middeleeuwen tot heden. De ini
tiatiefnemer van dit grote project is
drs. Klaas Hielkema, een liefhebber
van zilver en al decennia actief in het
culturele leven van Bergen op Zoom.
Ondanks de schier oneindige reeks
publicaties over de geschiedenis
van Bergen op Zoom, ontbrak een
studie over dit onderwerp. Het boek
wordt verzorgd door Jean-Pierre
van Rijen, kunsthistoricus en dé zilverexpert in
Nederland. Hij heeft de nog bewaard gebleven
zilveren voorwerpen onderzocht en beschreven.
Medeauteur is Cees Vanwesenbeeck,
voormalig gemeentearchivaris van Bergen op
Zoom. Hij heeft, daarbij geholpen door Jim
Joosten, Conja van der Meule en Marianne de
Hoogh-Andriessen, de archieven doorzocht.
Het resultaat mag er zijn: er zijn meer dan 350
zilversmeden opgespoord. Uiteraard is niet van
elke zilversmid een voorwerp bewaard gebleven:
zilver is kwetsbaar. Het vertegenwoordigt een
geldwaarde en kan worden omgesmolten.
Desondanks is datgene wat bewaard gebleven
is indrukwekkend. Ook in de collectie van Het
Markiezenhof bevinden zich zilveren voorwer-
uJ- -KHJOJÜ «-, u fc f
r. H- 1 j Ijj ,L £<*-■
70S,
1 f< Ï4|J t-
lrtfi' li",
i I
£r-r»V
O Jj yvvt-f-
Afb. 1. Ontwerp voor de kelk van Louis Goosen door Dom Hans van der Laan,
tekening, collectie familie Goosen.
27
De Waterschans 1 - 2017
