zilversmeden bij. In sommige perioden van onze
stadsgeschiedenis zijn er tegelijkertijd tiental
len zilversmeden actief. De productie stond in
hoog aanzien. Die was zo van belang, dat de
heer van Bergen op Zoom in 1522 besloot om
hiervoor een ambachtsgilde op te richten. Bij
andere ambachten was dit een verantwoorde
lijkheid van het stadsbestuur, maar in dit speci
fieke geval trok de heer deze verantwoordelijk
heid naar zich toe.2 Dat was enerzijds ingegeven
door het financieel belang van de producten,
namelijk om te voorkomen dat er ondeugdelijk
producten op de markt gebracht werden die van
onvoldoende gehalte waren. Anderzijds waren
de heren en markiezen belangrijke opdrachtge
vers van kunst en kunstnijverheid.
Het is opmerkelijk dat er tot op heden zo weinig
bekend is over de goud- en zilversmeden, ter
wijl Bergen op Zoom in de decennia rond 1500
(de bloeiperiode van de jaarmarkten), in de
eerste helft van de zeventiende eeuw, in de ne
gentiende en in de eerste helft van de twintigste
eeuw toch een belangrijk centrum is geweest
voor de productie van en de handel in gouden
en zilveren voorwerpen.
Voor het boek en de tentoonstelling is er veel
onderzoek gedaan en zijn er veel gegevens en
voorwerpen tevoorschijn gekomen die tot op he
den onbekend waren. Met dit onderzoek is een
belangrijk hiaat in de stadsgeschiedenis gevuld.
Het resultaat van dit omvangrijke onderzoek
geeft bovendien een goed beeld van de ups en
downs van de stedelijke en regionale geschiede
nis. Het onderstreept hoe belangrijk de stad was
in de middeleeuwen, wat het gevolg was van de
belegeringen en hoe de rijkdom van de inwoners
de conjunctuur heeft ingekleurd. Helaas zijn er
veel zilveren en gouden voorwerpen verloren
geraakt in mindere tijden. Na het overlijden van
Jan IV van Bergen in 1567 is zijn bezit geconfis
queerd. In de inventaris van zijn inboedel is meer
dan 200 kilo aan zilveren voorwerpen opgenomen;
een zeer grote hoeveelheid die een grote waar
de vertegenwoordigde. Het zilver is deels op een
veiling in Antwerpen verkocht, deels omgesmol
ten. De aankleding van Het Markiezenhof zou
er heel anders hebben uitgezien als dit zilver er
nog steeds zou staan.3
Direct na het beleg van de stad in 1747 mochten
de Franse soldaten gedurende 48 uur plunderen
om zo een buit binnen te halen. En wat is er mak
kelijker om mee te nemen dan goud en zilver?
Een interessante periode in de stadsgeschiede
nis is de eerste helft van de twintigste eeuw. De
firma Andriessen was toen actief als specialist
in kerkelijk zilver. De producten werden in bin
nen- en buitenland verkocht, tot in Amerika toe.
In de bloeiperiode van dit bedrijf waren er ruim
twintig zilversmeden werkzaam. Maar ook an
dere bedrijven mogen niet onvermeld blijven,
zoals de goud- en zilverfabriek van de firma Van
Giels. Ook de eigenaar van de haardenfabriek
Beckers had een zilversmid in dienst (W. Pelle)
die prachtige ontwerpen maakte voor de familie
Beckers.
In het boek wordt ingegaan op bovengenoemde
aspecten. In 368 bladzijden wordt de ontwikke
ling van het zilversmedengilde behandeld, wordt
ingegaan op de producten en hun verspreiding
en tevens worden de mooiste objecten beschre-
Afb. 2. De nieuwe en tevens laatst vastgestelde Bergse keur
uit 1792, West-Brabants Archief, BoZ, SA 3042.
De Waterschans 1 - 2017
36
