REGLEMENT VAN ORDE.
gang zit een staflid. Zo is er altijd toezicht en
een plek om je vragen te stellen.15
Het lesrooster
De schoolstructuur wordt het meest gekenmerkt
door het lesrooster. In de schoolgids van 1882
vond ik een exemplaar van het allereerste les
rooster van de school.16 Een bijzonder exemplaar.
In een oogopslag is het helder welke lessen je
krijgt, van wie en hoe laat. Opvallend is dat er
geen LokaLenrooster is. Waarschijnlijk omdat
elke leraar zijn vaste plek had in de school.
Nu hebben de vakken dat. De lesuren duurden
indertijd een uur. Dit was 10 minuten langer dan
nu het geval is. De lange middagpauze is opval
lend. Uit de verhalen van oud-leerlingen blijkt
dat de leerlingen van buiten bij familie of vrien
den de middagpauze doorbrachten in de stad.
Dit is voor mij weer nieuw omdat het kleine over
blijf achter de conciërgewoning, nu lokaal 13,
ook uit 1882 stamt. Ik ben benieuwd wie daar
verbleven in 1882. De Bergse kinderen gingen
naar huis. Het aantal vakken was beduidend
minder dan nu het geval is. Het aantal lessen
per vak een stuk meer. De vroege gymlessen
verbazen me. Zouden de leerlingen van buiten
zijn vrijgesteld, vanwege de lange fietstocht? Ik
heb hier geen aanwijzingen voor kunnen vinden.
Het zou me niet verbazen. De zaterdag is geen
Lesdag meer. De arbeidstijdverkorting heeft niet
alleen bij volwassenen maar ook bij leerlingen
haar intrede gedaan. Het compacte Lesrooster
van 't Rijks is vandaag de dag nog herkenbaar
in het rooster van 1882. Woensdagmiddag vrij,
vrijdagmiddag aLs het kan.
De regelmaat van het werkritme, de rust in en
om het gebouw en de reinheid van de school
zijn vanaf 1882 belangrijke steunpilaren van het
onderwijs op de Rijks HBS.17 Uit het Lesrooster,
de pauzes, het wisselende weekritme (vrije
middagen) en het vaste jaarrooster blijkt dat er
inderdaad werk gemaakt werd van de regelmaat
en rust. De rust in en om het gebouw werd weL-
eens verstoord, bijvoorbeeLd door de miLitaire
oefeningen in de kazerne aan de overkant of het
voorbijrijdende verkeer.
Het reglement van orde
In het regLement van orde is een oude traditie
van 't Rijks herkenbaar weergegeven. In artikel 3
staat geschreven: "De LeerLingen begeven zich
onder geLeide van den Leeraar naar het voor hen
bestemde LokaaL. De toegang tot de andere
LokaLen is verboden."18 Tot op de dag van van
daag wachten de LeerLingen van 't Rijks keurig
bij de deur van het LokaaL tot de Leraar er is om
met hen naar binnen te gaan, ook aL staat de
deur open. Niemand gaat naar binnen aLs de
docent er nog niet is. Ook de andere regeLs zijn
zeer herkenbaar. RegeLs rondom het verstoren
van de Les, absenteïsme, schade aan eigendom
men, verLof en strafwerk voor het niet maken
van huiswerk. HoeweL in de jaren zestig en
zeventig het roken op het schooLpLein gemeen
goed was, is dit op 't Rijks inmiddeLs verboden
voor iedereen, zoweL voor Leraren aLs Leer
Lingen. Vanaf 2020 geLdt het verbod voor heeL
NederLand. Wanneer we goed kijken naar
het regLement uit 1882, dan weten we dat het
verbod ook zou moeten geLden voor de ruimte
buiten het schooLgebouw en of terrein. Daarvoor
moeten de bevoegdheden van de schooL worden
Art. 1. Hst. onderwijs wordt gegeven Op Maandag, Dinsdag,
Donderdag cu Vrijdag van 8 tot 12 en ran 2 tot -4 oor, op
Woe «das en Zaterdag van 8 tot 12; voor de 111 kta* ook
nog Woensdag van 2 tot 4. De gymunsticklessen vallen hier
buiten. In de vrintermaandon kunnen do voorraiddaglossen
van 8i tot 12J unr gegeven worden.
Art. 2, De toegang tot bet gebouw wordt 5 minuten voer
den aanvang van eiken rchoolljjd geopend en T> tn ion ton na
öieu aanvang gesloten. Do leerling, die zich na dien Ijjd
aanmeldt, wordt eerst tot de volgende les toegala ton.
Art- 3" Du Ie ar I tn ge O begeven rich onder geleide van den
Icttrasr naar het voor bon bestemde lokaal. De toegang lot
do andere lokalen is verboden.
Art, 4. Tien minuten vóór tienen bogevon de Ityirlingen
der le klas orulor toezicht van den leoraur, wiens les otn 10
«nr eindigt, rich naai do open plaats; om tU uur kecrim ïij
terug. Hetzelfde gtsebiodi om 10 uur mat do leerlingen der
2e en der 3c klas, onder toezicht des leeraars van do 2o ki,
wiet» les om 11) unr begint.
Ei uiten tij ris wordt een trjdnljjke verwijdering oit do les
slechts in enkele dringende gevallen toegestaan.
Art, 5. Het is aan de leerlingen verboden vóór of in bet
gebouw te ronken.
Art. 0. Alle schade, door een leerling uau gebouw, meu
belen of werktuigen aangebrachtral op rjjne koeten worden
hersteld.
Art. 7. ItoiUil tOtfUmmtntj ran dc*> Directeur mag geen
leerling eeuw lei. verruimen.
Wanneer rod leerling door ziekte of andere huiselijke om
standigheden verhinderd wordt de school te beaoekeu, rijn de
Afb. 7. Reglement van orde, 1882. Foto: auteur.
De Waterschans 2 - 2017
52
