kwam. Het bestuur wenste een aanspreekbaar
persoon tijdens de bouw. Maar we moeten hem
slechts beschouwen als de uitvoerder van de
ontwerpen van Wielders. In een brief aan Moller
schreef de Limburgse architect over de samen
werking met Horsten: "de platte gronden zouden
we samen in elkaar kunnen zetten en zou ik dan
verder de gevels kunnen uitwerken en teekening-
en daarvan op schaal 1 op 10 bezorgen. Aan de
hand daarvan zou collega dan de details moeten
maken om tenminste iets te doen, doch vrijwel
zeker is dat hij sulks onmogelijk kan. In dit geval
zou hij de geheele uitvoering op zich kunnen
nemen, behalve dan de keuze van de bakstenen
en het aangeven van de kleuren van houtwerk,
pannen enz.".11
De Amsterdamse School
Wat verstaan we onder de Amsterdamse School?12
Dit is een architectuurstijl van architecten met
gelijkgestemde opvattingen die zich hoofdzake
lijk in Amsterdam voordeed tussen de jaren 1910
en 1930. In het algemeen onderscheidt men
twee periodes: een uitbundige tot 1925, en een
meer sobere variant daarna.
Vooral nieuwbouwplannen voor stadswijken ver
toonden deze stijl, met als bekendste voorbeeld
het Uitbreidingsplan Zuid in Amsterdam onder
leiding van architect Berlage. Met hun grote aan
dacht voor de vormgeving van de gevels rea
geerden de architecten op de slecht afgewerkte
en troosteloos eenvormige stapelwoningen van
de negentiende-eeuwse stadswijken. De woning
bouw was toen een object van speculatie, waar
particulieren, gezien de heersende woningnood,
veel geld aan konden verdienen. Twee factoren
zorgden voor verandering.
Sinds de Woningwet van 1902 was er ook gesub
sidieerde woningbouw mogelijk, waardoor het
voor woningbouwcorporaties - zonder winstoog
merk!- aantrekkelijk was om voor haar leden
goede woningen te bouwen. Bovendien werden
er na 1900 steeds meer socialisten in de Amster
damse gemeenteraad gekozen (van wie vooral
F.M. Wibaut als wethouder van Volkshuisvesting
genoemd mag worden) die voor de arbeiders
klasse betere en mooiere woningen wensten te
bouwen.13 Er kwam zelfs een schoonheidscom
missie die toezicht kreeg op de gevelontwerpen:
de arbeider had ook recht op kunst.
Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog
werden veel plannen uitgesteld. Maar na 1918
vond er een golf van bouwactiviteiten plaats.
Deze duurde tot 1923, toen de subsidieregeling
werd ingetrokken. Dat de bloeiperiode van de
Afb. 13. De Openbare Montessorischool te Amsterdam, 1924;
detail metselwerk. Foto: Verheijfotografie.nl.
Afb. 14. Het decoratief gebruik van baksteen boven de ingangspartij van
De Waterschans 2 - 2017 64
