60 jaar Roncalli Scholengemeenschap 1957-2017
Aggiornamento! Het onderwijs bij de tijd brengen
Willem de Weert
De Roncalli Scholengemeenschap in Bergen op Zoom bestaat 60 jaar. Voor dit artikel is gekozen om
de onderwijskundige ontwikkeling van de school te beschrijven. Roncalli staat namelijk bekend om
zijn specifieke onderwijskundige aanpak: de eigen tempo werkwijze. Deze werkwijze is in de loop der
jaren steeds aangepast aan de veranderende tijd en inzichten. "For the times they are a-changing",
zong Bob Dylan. Je kunt ook spreken van aggiornamento: het onderwijs bij de tijd brengen.
Aggiornamento
Het Italiaanse woord aggiornamento, letterlijk
het bij de dag brengen, is in het Nederlands
bekend door paus Johannes XXIII (1958-1963).
Deze paus, wiens familienaam Roncalli is, wilde
met het Tweede Vaticaanse Concilie (1962-1965)
de rooms-katholieke kerk moderniseren. Vol
gens de paus ging het erom "de onveranderlijke
geloofswaarheden zodanig weer te geven dat
deze in de huidige tijd begrepen kunnen wor
den." Ook zei hij: "Het is goed voortdurend in
beweging te zijn."
Middelbare Meisjes School
De Roncalli Scholengemeenschap is in 1957 be
gonnen als Middelbare Meisjes School (MMS).
"De man verricht het productieve werk buitens
huis, de vrouw heeft de zorg voor het gezin en
huishouden." Dit was tot diep in de vorige eeuw
in katholieke kring een veelgehoorde opvatting.
Co-educatie, het gezamenlijk lessen volgen
door jongens en meisjes, was uit den boze.
Enerzijds om "onzedelijkheid te voorkomen",
anderzijds omdat het onderwijs aan meisjes
volgens de opvattingen van toen, "anders ge
aard" moest zijn. De ideale school voor meisjes
was toegesneden op huwelijk, gezinsleven en
moederschap. Voor meisjes uit de gegoede
burgerij kwam daar nog een voorbereiding op
het leven buitenshuis bij, bijvoorbeeld voor het
werk als vrijwilligster of om in eigen levenson
derhoud te voorzien. Citaat uit het programma
boekje uit de MMS-tijd: "Om deze school met
vrucht te kunnen volgen is een zeer behoorlijke
talenaanleg vereist. Is die aanleg aanwezig en
is er voldoende beschaving en ijver dan wordt
de MMS een school die meisjes in ruime mate
de vorming geeft die later van een ontwikkelde
vrouw verwacht mag worden en die tevens vele
wegen openstelt om in een goede betrekking in
eigen levensonderhoud te kunnen voorzien."1
Ons Middelbaar Onderwijs
In het zuiden richtte de rooms-katholieke Ver
eniging Ons Middelbaar Onderwijs (OMO) in
de jaren dertig van de vorige eeuw drie MMS-
afdelingen op, alle verbonden aan lycea: in
Eindhoven (1935), in Den Bosch (1936) en in
Roosendaal (1937) aan het Gertrudislyceum.2
Ook in Bergen op Zoom bestond de behoefte
aan katholiek voortgezet onderwijs voor meis
jes. Zij konden namelijk alleen op de Rijks HBS
Afb. 1. Paus Johannes XXIII (1958-19631; geboren als Angelo
Giuseppe Roncalli op 25 november 1881.
De Waterschans 2 - 2017
90
