die papieren kon je naar de onderwijzer gaan met
de vraag: ik wil dit en dat gaan doen, kan dat?
Er waren allerlei hokjes en plaatsen waar je
dat kon gaan doen. Dat was een ware revolutie
ten opzichte van de bestaande werkwijzen." Het
Daltononderwijs stamt uit de Verenigde Staten
en dankt de naam aan het plaatsje Dalton in
Massachusetts waar Helen Parkhurst les gaf.
Zij wilde haar leerlingen meer vrijheid geven.
Ze vond dat ze daardoor beter rekening kon
houden met aard, werktempo, spontaniteit en
concentratievermogen van de kinderen. In het
Daltononderwijs moeten de leerlingen een opge
geven taak verrichten. Is een taak af, dan begint
de leerling aan de volgende. Dit systeem werd
ook op Roncalli ingevoerd onder de naam vrije
of eigen tempo werkwijze. Andere inspiratiebron
nen waren de geschriften van Tausch en Vossen
over "zichzelf worden in menselijke relaties".
Klop op de schouder
Vernieuwing roept vaak weerstanden op. Gold
dat ook voor de invoering van het Daltonsysteem
op Roncalli? Pedroli zei daarover: "Weerstand
is er duidelijk geweest, maar ten onrechte. Hoe
meer dit systeem ingevoerd kan worden, hoe
minder de kinderen zich rot voelen en hoe beter
de resultaten zijn. We hadden als regel: een klop
op de schouder is beter dan een tik op de kop.
De werkwijze eist wel van de leraren een grote
mate van flexibiliteit. Ze moeten namelijk een
massa dingen tegelijkertijd kunnen overzien.
Mensen die het liever van bovenaf opgelegd heb
ben, zulke mensen hebben zich teruggetrokken."
Werkwijze
Het hoofdbestuur van OMO realiseerde zich dat
deze manier van werken op Roncalli voor de do
centen een grote belasting was. De school kreeg
daarom van 1965 tot 1973 experimenteeruren om
de werkwijze verder gestalte te geven. De leer
lingen droegen op twee discussiedagen in sep
tember 1969 zelf ook een steentje bij. Dagblad De
Stem schreef bij die gelegenheid dat "de open en
milde sfeer waarin op het Roncalli College ge
werkt en geleefd wordt een verademing is."5 "De
resultaten werden vastgelegd in vijf katernen die
zowel het gedachtengoed als de dagelijkse prak
tijk beschrijven. Kernpunt is dat men op Roncalli
bewust kiest voor een ononderbroken voortgang
van het leerproces. Doubleren is er niet meer bij,
het zitten blijven wordt afgeschaft."6 Het Ministe
rie van Onderwijs werkte ook mee en stond toe
dat er op Roncalli twee keer per jaar een eind
examen plaatsvond, in mei én in augustus, om
ook in het examenjaar tegemoet te komen aan
de verschillen in tempo. Ook de dagelijkse lessen
weken af van het gangbare patroon. Ieder lesuur
was gesplitst in 25 minuten uitleg door de docent,
dan klonk een belsignaal, vervolgens werkten
de leerlingen 25 minuten zelfstandig. Leerlingen
konden zich in de tweede leshelft verplaatsen
naar een ander lokaal of tussenruimte (nis) om
daar aan een ander vak verder te werken.
Pedroli schreef "dat de technische verwerking
in de school in zekere zin bijkomstig is, wellicht
aanvechtbaar en in ieder geval veranderbaar".
Hij vatte de werkwijze eenvoudig samen in de zin:
"Ieder komt hier om te werken en voort te gaan."
Afb. 7. Prentbriefkaart van de Roncalli MMS, 1962. Foto: collectie West Brabants Archief [inv. nr. STUI018).
De Waterschans 2 - 2017
94