Opgravingen op fort De Roovere:
op zoek naar de stenen overblijfselen op de terre
van het voormalige fort
Marco Vermunt
In 2008 en 2010 werden er opgravingen uitgevoerd op de terne (het binnenplein) van fort De Roove
re. Deze gingen vooraf aan het ingrijpende herstel van de linie tussen de forten Pinssen en De
Roovere en waren gericht op de resten van de binnenbebouwing en van de poortdoorgangen. Doel
van het onderzoek was om inzicht te krijgen in de omvang van de resten en hun eventuele toepas
baarheid in de restauratie van fort De Roovere. In deze bijdrage worden de resultaten van de op
gravingen gepresenteerd.1
Hoe zag de fortbebouwing er uit?
Over de bebouwing en voorzieningen op fort De
Roovere zijn we goed geïnformeerd door teke
ningen in het Nationaal Archief, diverse plat
tegronden en niet in de laatste plaats door de
maquette van de stad die in 1748-1751 voor de
Franse koning vervaardigd werd. De belangrijk
ste informatiebron is een verzameling ingebon
den Plattegronden van 's-Landsgebouwen in Bra
bant in: Steenbergen, fort Henricus, Willemstad
en de forten bij Bergen op Zoom: de Waterschans,
de Moermond, Pincen, Rover, Frederik Hendrik
en fort Kruisschans in het Nationaal Archief.2
De kaarten dateren uit de periode 1 751 -1 756.
Het dubbele blad Platte Grond Teekeningen Der
Gebouwen Van het Fort Roover, zie afbeelding 3,
is daar onderdeel van en toont alle gebouwen
Ss.
1 vo
en poorten, echter zonder schaalaanduiding en
zonder hun onderlinge positie.3
Het belangrijkste gebouw was de majoorswoning
met vier kamers en een keuken, die tegen de
noordelijke wal stond. Hier huisde de majoor of
compagniescommandant van het fort, samen
met zijn familie en zijn personeel.
Over de oost-west as van de terre liep een cen
trale, met bomen beplante weg. Aan weerszijden
daarvan stonden twee langgerekte kazernege
bouwen. De noordelijke kazerne had twee ver
diepingen, elk verdeeld in negentien kamers
met bedstede, open haard en een trap. Aan het
kopse westelijke einde van het gebouw was een
aparte woning voor de kapitein ingericht.
Aan het andere uiteinde bevond zich een grote
kamer, in de legenda bij de plattegronden aan
geduid als "de Soo Genaemde kerk Sijnde Een
Vertrek onder het dak, Waerin Somtijds den
Godsdienst in geoeffent wort".
De zuidelijke kazerne bestond uit één bouw
laag, eenvoudig opgedeeld in zes grote kamers
met open haarden. Op het kopse einde was een
ruimte als corps de garde oftewel vertrek van de
hoofdwacht ingericht. Een identieke corps de
garde stond overigens buiten het eigenlijke fort,
op de zogenaamde redan (klein, open verdedi
gingswerk) ten oosten van de gracht.4
In de zuidoostelijke hoek van de terre stond
het polver magazijn of kruithuis. Dit bomvrije
gebouw was verdeeld in twee kamers. Volgens
de tekening waren er bovendien twee kleinere
kruithuisjes in de wallen van het fort.
■- -
Afb. 1. Maquette van de West-Brabantse Waterlinie, detail
fort De Roovere, 1751. Het noorden is links. Collectie Musée
des Plans-Reliëf, Parijs, foto Paul Versijp, detail.
De Waterschans 3 - 2017
118
