7
niet gericht aan de pastoor als privépersoon of
aan de parochie die hij representeerde, maar
aan de abdij.
Heden ten dage ligt deze voormalige pastorie
nog altijd op hetzelfde perceel aan de Molen
straat en huisvest het gebouw het naar de abdij
van Tongerlo vernoemde museum Tongerlohuys
en het Historisch Informatie Punt (HIP). Er zijn
weinig gegevens over de vorm van het oorspron
kelijke gebouw in het begin van de zestiende
eeuw. Het woord huysinghe of huysinge duidde
in de zestiende eeuw vaak op een huis dat meer
representatief was dan een eenvoudig, eenlaags
woonhuis en dat vaak uit meerdere vleugels
bestond en meestal rond een open ruimte ge
schikt was.32 We kennen echter een afbeelding
van de pastorie uit 1696, die een indruk geeft
van de opstand en volumes (afb. 8, 9).33 Daarop
zien we een hoofdvolume met twee haaks aan
gebouwde vleugeldelen, zoals het er - volgens
het vermoeden van Buijs en Veerman - sinds
de herbouw en herstelling in de zeventiende
eeuw uitzag.34 Bovendien duiden de genoemde
aanwezigheid van een of meerdere kelders en
de getekende gracht met brug en vrijstaande
tuinmuur ook op een relatief ruim opgezet ge
bouw. Ondanks dat de afbeelding wellicht een
herbouw toont, kan het zestiende-eeuwse pand
vergelijkbaar van opzet zijn geweest.
Als gevolg van latere verbouwingen en herstel
lingen (in de jaren 1612, 1762, 1971-1974 en
2016) is in het huidige pand nauwelijks nog de
zestiende-eeuwse vorm te herkennen. De hui
dige vorm is vermoedelijk basaal zeventiende-
eeuws, met jongere onderdelen. In de zeven
tiende eeuw werd het pand namelijk herbouwd.
Onder het middendeel liggen aan de linkerzijde
kelders die in hoofdlijn aansluiten op de plat
tegrond van deze vorm. Onder de huidige linker
vleugel, die omstreeks 1800 werd toegevoegd,
liggen ook twee kelderdelen en funderingen,
maar die vallen niet geheel met de plattegrond
samen, wellicht omdat ze ouder zijn. Op basis
van dergelijke summiere gegevens is het lastig
om een indruk te krijgen van de zestiende-
eeuwse situatie.
Het is zeer wel mogelijk en logisch dat de pas
toor in zijn eigen woning de beschikking heeft
gehad over een eigen kapel, zeker wanneer
het een pastorie, dus een pand in eigendom bij
de abdij betrof. Een glas-in-loodvenster werd
V? f <2
i
Afb. 7. Rekeningpost uit 1539 betreffende een brand in Roosendaal. West-Brabants Archief, Archief Raad en Rekenkamer, beeld
auteur.
ti.
De Waterschans 4 - 2017
170
