EES
gebruikeLijkerwijs aangebracht in een kapel of
een ander vertrek met een religieuze functie.
Door gekleurd glas binnenvallend zonlicht had
toentertijd namelijk een symbolische, religieuze
betekenis.
In de traditionele christelijke symboliek gold
glas als gecodeerd symbool:
- De maagdelijkheid van de heilige Maagd Ma
ria en de onbevlekte ontvangenis van Jezus
door Maria. Licht kan door glas binnenvallen
zonder dat het glas breekt. Zo werd Maria
zwanger, zonder dat zij haar maagdelijkheid
verloor.
- Het (binnenvallende) licht symboliseerde
onder meer Gods heil.
- Het licht dat door de gekleurde ruitjes van
glas-in-lood valt, lijkt op dat van halfedelste
nen, die worden geassocieerd met goddelijk
licht.
- Een venster is een symbool van goddelijke
wijsheid. Zoals een verschijning of heilige,
mogelijk specifiek in een visioen, door een
venster wordt bekeken, is de goddelijke wijs
heid voor de mens indirect en onvolledig
begrijpelijk. Licht dat op een persoon valt, is
een symbool van ontvangst van de goddelijke
wijsheid door die persoon.
Daarnaast hadden het licht, de zonsopkomst,
de oosting, het venster en de vensteropening
(fenestra caeti/coeti) symbolische betekenissen.
Conclusie
Het bekostigen van glas-in-loodvensters was
een wijdverbreid gebruik onder de adel in de
vijftiende, zestiende en zeventiende eeuw. Deze
vensters dienden zowel de diplomatie als zelf-
representatie. Deze betaling voor een glas-in-
loodvenster door (beter: namens) de Bergse
markies aan de Roosendaalse pastoor is dus op
zich niet bijzonder. Ook de vorm, namelijk een
wapenglas, was destijds veelvoorkomend. Om
dat de relatie tussen de markies en pastoor niet
bijzonder in zijn soort was en mogelijk niet in
tensief, zal de schenking een exponent van een
algemeen gebruik zijn geweest: het onderhou
den van een zakelijke relatie. Daarom ook zal de
schenking symbolisch van aard zijn geweest en
betrekking hebben gehad op de relatie tussen
de markies en de abdij van Tongerlo. Opvallend
is in dit geval dat de pastoor het initiatief had
genomen om het glas te plaatsen. De pastoor
TO&AL1S
171
Afb. 8. De pastorie van de Sint Johannes de Doperkerk te
Roosendaal gezien vanuit de Sint Annastraat (heden Kerk
straat). Anonieme tekening, 1696.
Afb. 9. Hedendaagse situatie van een van de oudste delen van
het gebouw, de kelder gezien naar het westen, 2016. Beeld
auteur.
