aLs schepen gediend. Hij had in de zomer van
1566 een predikant uit Genève naar Bergen op
Zoom gehaald om in het bos hagepreken te
houden. Vosbergen woonde in de Gulden Berg in
de Hoogstraat (nr. 22). Zijn vrouw Agnese was
een zus van de vrouw van Engelsman Joris Ket-
tLy, die tegenover hen naast de Sint-Pieterska-
peL woonde (Hoogstraat 19 of 23?).22
Des te vreemder is het dat CorneLis de CLerck
de stad niet verliet toen markiezin Maria de
protestantse gemeente uit de stad verbande.
Omdat hij uiteindelijk halsoverkop vluchtte voor
de oplichter Erasmus, liet hij een inboedel ach
ter ter waarde van 657 gulden, een vijfde van de
totale opbrengsten uit de roerende goederen
tijdens het ontvangerschap van Francois Re
zen. Ook Lucratief was de huisraad van CorneLis
Hendrikszoon - die, vreemd genoeg, niet voor
komt in het versLag van de commissaris - met
een waarde van 174 guLden en de inhoud van
zijn winkeL met een waarde van 301 guLden.
De grootste verzameLing onroerende goederen
kwam van Geert WiLLemszoon, die staat opgete
kend aLs Lintwerker. Geert moet weL uitzonder
Lijk goede Linten hebben gemaakt, want hij be
zat Het Prieel van Rozen (Lievevrouwestraat 24),
De Groene Tente (Lievevrouwestraat 26), Cronen-
borch (MoLstraat 13?), Drie Koningen daarnaast
en nog een huisje op de SchoLiersberg.23
de echtgenotes verkeerden in zo'n armoedige
toestand, dat zij de inboedeL die de commissaris
had geïnventariseerd nog voor de aankomst van
de ontvanger van de confiscaties aL zeLf hadden
moeten verkopen om in hun eerste Levensbe
hoeften te voorzien. Bijzonder schrijnend was
het gevaL van de vrouw van kLeermaker Antoon
Berthoen. Na zijn vLucht met Pinksteren 1567
bLeef zijn vrouw achter "met eenen hoop cLey-
nen kynderen". Zonder inkomsten moest zij
haar goederen verkopen en zich in de schuLden
steken om in Leven te bLijven terwijl haar kroost
jong en ziek was. TerwijL commissaris Hinckart
de inventaris opsteLde van het huis, vreesde
de vrouw dat zij terstond met haar kinderen op
straat gezet zou worden.25
Deze vrouw had weL geLijk toen zij de commis
saris erop wees dat haar heLft van het goede
renbezit niet geconfisqueerd mocht worden. De
ontvanger van de confiscaties moest voLgens
zijn instructie rekening houden met het LokaLe
recht, maar kwam in de probLemen toen ALva
eiste dat aLLe goederen verkocht moesten wor
den. Francois Rezen vond een middenweg door
simpeLweg aLLes te verkopen en de vrouwen ver
voLgens - na het aftrek van de onkosten - de
heLft van de opbrengst te geven. Tevens gaf hij
hun de mogeLijkheid om geLd te Lenen om hun
eigen huisraad terug te kopen.26
Vrouwen
De vrouwen van Bergen op Zoom waren in de
minderheid aLs het ging om veroordeLingen:
sLechts acht tegenover 55 mannen. Maar de
vrouwen waren zeker niet de minst fanatieke pro
testanten. Zo zou Truye de Laatster de pastoor
aan zijn haren getrokken hebben. Mayken Sanders
vond toen haar dochter Catharina en CorneLis de
CLerck hun Laatste kind op de protestantse wijze
Lieten dopen, dat het daardoor het meest chris
teLijke van aL haar kLeinkinderen was.24
Ondanks het beLang van famiLiebanden Lieten
veeL mannen hun echtgenotes zonder schroom
achter. Toen de opLichter Erasmus was aange
komen met de mededeLing dat hij op zoek was
naar de ketters, ontvLuchtte CorneLis de CLerck
de stad en Liet zijn vrouw en inwonend neef en
nicht van het ene op het andere moment ach
ter met een simpeL "ick gaen, a Dieu". Veertien
mannen Lieten hun vrouwen achter. EnkeLe van
Confiscaties
Wat brachten zuLke confiscaties dan op? De voL
gende tabeL geeft een overzicht van de rekening
die Francois Rezen bijhieLd tussen 3 februari
1568 en 3 februari 1571, afgerond op heLe karo-
LusguLdens.
1568-1570
Bedrag
Roerende goederen
3077
Onroerende goederen
4363
Renten
-1125
Dijkschot
-3567
Betaald aan echtgenotes
-769
Reparaties
-687
Onkosten
-90
Honderdste penning
-13
Salaris en reiskosten
-373
Overig
-33
Afdracht confiscatiekas
-2700
Totaal
-1917
181
De Waterschans 4 - 2017
