hij zijn boek in tien dagen geschreven had.56 Zo
werd het boek zéLf een mirakel van de Madonna
van HaLLe.
Noten
1 WiLLem van Ham, Macht en gezag in het markiezaat, Hilversum
2000, pp. 71, 78. Sacré sprak van "baron". Dirk Sacré, "An un
known and unpubLished Letter from CLaudio Acquaviva, SJ, to
Justus Lipsius (1604) (with some other unpubLished Letters)",
in: Humanistica Lovaniensia. Journal of Neo-Latin Studies LI,
Leuven 2002, pp. 259-272, aLdaar p. 261.
2 Kanunniken kozen de prins-bisschop of een tijdeLijke vervan
ger en assisteerden hem. Een deken gaf aLs vertegenwoordi
ger van een bisschop Leiding aan het kapitteL en/of van paro
chiepriesters en functioneerde dus officieus aLs huLpbisschop.
3 Marisa Bass, "Justus Lipsius and his siLver pen", in: Journal of
the Warburg and Courtauld Institutes LXX (2007), pp. 157-194, p.
164.
4 Sacré, "An unknown and unpubLished Letter p. 268.
5 Bass, "Justus Lipsius and his siLver pen", pp. 168-171. Ook is
16 juni genoemd aLs datum post quem. J. de Landtsheer, D.
Sacré en C. Coppens, reds., Justus Lipsius (1547-1606). Een
geleerde en zijn Europese netwerk, Leuven 2006 [tentoonsteL
LingscataLogus CentraLe BibLiotheek Leuven] (Supplementa
Humanistica Lovaniensia XXI), [p.] XVII.
6 Bass, "Justus Lipsius and his siLver pen", pp. 170-171.
7 Sacré, "An unknown and unpubLished Letter pp. 259-260,
262; cat.nr. 77, G. Tournoy, J. Papy en J. de Landtsheer, reds.,
Lipsius en Leuven, Leuven 1997 [tentoonsteLLingscataLogus
CentraLe BibLiotheek Leuven] (Supplementa Humanistica Lova
niensia XIII), p. 251.
8 Bass, "Justus Lipsius and his siLver pen", pp. 166-167.
9 Tournoy, Papy en De Landtsheer, Lipsius en Leuven, p. 254.
10 Bass, "Justus Lipsius and his siLver pen", p. 166.
11 Ibidem, p. 165.
12 Sacré, "An unknown and unpubLished Letter pp. 270-271,
272.
13 Tournoy, Papy en De Landtsheer, Lipsius en Leuven, p. 253;
Sacré, "An unknown and unpubLished Letter pp. 261-262.
14 Tournoy, Papy en De Landtsheer, Lipsius en Leuven, p. 251.
15 "Nos GviLieLmus de Berghes/Dei et ApoLstoLica Sedis/gratia
Archiepiscopvs et/Dvx Cameracensis, Visa narra-/tione Miracu-
Lorum que Beata Virgo EccLesia Paro-/chiaLis Oppidi HaLLensis
nostra Direcesis Cameracen-/sis, pro summa gratia qua apud
Deum Omnipoten-/tem, Iesum Christum eius FiLium Domi-
num no-/strum poLLet, variis temporibus patrauit; de qui-/
bus nobis constitit; eadem miracuLa ab Ornatihimo/Viro Domino
Iusto Lipsio, sermomm Archidu-/cum BeLgij Principum Historio-
grapho, fideLiter coLLe-/cta descripta, approbanda duximus,
prout tenore/prasentium approbamus. Datum in PaLatio nos-
tro/ArchiepiscopaLi Cameracensi, sub nostra signatura/& paruo
sigiLLo, Anno Domini MiLLesimo sexcentesi-/mo quarto, Mensis
vero ApriLis die quarta./GuiLeLmus Archiepiscopus Cameracen-
sis./Ve VaLerianus FLossius Vic. GeneraLis./De mandato ILLmi
R[ev]mi(?) Domini/D. Le Mesureur secret." Justus Lipsius, Diva
Virgo Hallensis. Beneficia eius Miracula fide atque ordine des
cripta., PLantijn, Antwerpen 1605 (1616), pp. 2r, 2v (M3).
16 Tournoy, Papy en De Landtsheer, Lipsius en Leuven, p. 253.
17 In een brief van 15 juLi 1604 schreef Lipsius ook dat hij het
werk opdroeg aan WiLLem van Bergen. Bass, "Justus Lipsius
and his siLver pen", p. 172 (nt. 50). Zie voor een transcriptie
Iusti Lipsi Epistolae, BrusseL 1978 e.v., [nr. xvii], 04 07 15.
18 Tournoy, Papy en De Landtsheer, Lipsius en Leuven, pp. 249
253 (cat.nr. 77).
19 Kasper van Ommen en HéLène Cazes, reds., Facebook in the
Sixteenth Century? The Humanist and Networker Bonaventura
Vulcanius, Leiden 2010 (tentoonsteLLLingscataLogus Universi
teitsbibLiotheek Leiden) [Kleine publicaties van de Leidse Uni
versiteitsbibliotheek 83], pp. 125-129.
20 Dank aan Adriaan van Roode (t).
21 UniversiteitsbibLiotheek Leiden SpeciaL CoLLections, inv. nr. LIP
4. Dank aan Adriaan van Roode (t) voor de transcriptie en ver
taLing. Dirk Sacré pubLiceerde voor het eerst een transcriptie
van (de versozijde van) deze brief. Zie Sacré, "An unknown and
unpubLished Letter p. 261 (nt. 10), ook voor onderstaande
noten. Op meerdere punten wijkt zijn transcriptie af van de
hier gegeven transcriptie, voornameLijk qua interpunctie,
suspensie, het toevoegen van koppeLtekens en het ontbreken
van de as-Ligatuur bij Sacré.
22 Hier pLaatst Sacré een komma.
23 "vir" voLgens Sacré.
24 Hier pLaatst Sacré een komma.
25 "LibeLLum" voLgens Sacré.
26 "HaLLens[is]" bij Sacré.
27 "avide" voLgens Sacré.
28 Sacré pLaatst hier een punt.
29 "Atque" bij Sacré.
30 Hier pLaatst Sacré een komma.
31 Hier pLaatst Sacré een komma.
32 "archiep[iscop]aLis" bij Sacré.
33 Hier pLaatst Sacré een dubbeLe punt.
34 "utpote" bij Sacré.
35 "commentariis" bij Sacré.
36 "eccL[es]iae" bij Sacré.
37 Sacré schrijft en verbetert dit aLs "responde<a>nt".
38 "maiorum" voLgens Sacré.
39 "comprobentur" voLgens Sacré. Sacré pLaatst hier een punt.
40 "ULtra" voLgens Sacré. Hier geen komma voLgens Sacré.
41 Hier geen komma voLgens Sacré.
42 Hier geen komma voLgens Sacré.
43 "rebusque" is uitgeschreven voLgens Sacré.
44 Hier pLaatst Sacré een komma.
45 "dioturnae" voLgens Sacré.
46 "vitae" voLgens Sacré.
47 "caeLestis" bij Sacré.
48 "praesidii" bij Sacré.
49 "precorque" is uitgeschreven voLgens Sacré.
50 Hier pLaatst Sacré een punt.
51 "Cameracensis." is uitgeschreven voLgens Sacré. Hier pLaatst
Sacré een punt.
52 De Iden of Idus is de dertiende dag van apriL (Romeinse tijdre
kening, gebaseerd op de voLLe maan). Sacré dateert deze brief
op 6 apriL 1604.
53 Sacré, "An unknown and unpubLished Letter pp. 261, 262.
Twee jaar Later verscheen bij de zeLfde drukker en uitgever
een boekje van de hand van WiLLem van Bergen: Manuale paro-
chorum, ad usum ecclesiarum civitatis dioecesis Cameracen
sis, Jan Moretus (Officina PLantiniana), Antwerpen 1606.
54 Bass, "Justus Lipsius and his siLver pen", pp. 166, 167 (nt. 32);
Tournoy, Papy en De Landtsheer, Lipsius en Leuven, p. 253.
55 Bass, "Justus Lipsius and his siLver pen", pp. 172-173.
56 Sacré, "An unknown and unpubLished Letter p. 259; Bass,
"Justus Lipsius and his siLver pen", pp. 172-173.
De Waterschans 1 - 2018
16
