heeren Jesu Christi, aengaende des menschen uyterste, etc.,
Dordrecht 1645.
Noodige verbeteringe: dat is, schriftmatige aenmerckingen op
seker boecxken van Francoys de Knuyt etc., Dordrecht 1646.
't Geestetyck roer van't coopmans schip, dat is: Trouw bericht,
hoe dat een coopman, en coopvaerder, hem setven dragen moet
in syne handetinge, insonderheyt onder de heydenen in Oost
ende West-Indien etc., Dordrecht 1655.
Practijcke, dat is, Wercketijcke oeffeninge van de christetijcke
hooft-deugden etc., Amsterdam 1658.
Christetijcke bedenckingen, die een getoovige ziete dagetijcks
behoort te betrachten etc., Amsterdam 1660.
8 Over de instelling van die beurzen, zie: De Mooij (noot 4) pp.
202-203.
9 Het randschrift en het onderschrift zijn vertaald door Jaap
Dekker. De Latijnse versregels in het onderschrift zijn om en
om een hexameter (zes voeten) en een pentameter (vijf voe
ten).
Randschrift:
"Godefridus Udemans uit Bergen op Zoom, pastor van de kerk
van Zierikzee, 53 jaar oud, in het jaar 1635."
Onderschrift:
"Aanschouw de man, bij wie mooie bescheidenheid waakzaam
over zijn hele gelaat ligt en die vervuld van goddelijke inspira
tie het woord voert:
Of die waakzaam met werklust geschriften met eeuwigheids
waarde samenstelt,
Waaruit zijn liefde [tot God] blijkt, en met die liefde zijn trouw
[aan God].
Openhartigheid in zijn ogen, welbespraaktheid in geleerde
taal: ingetogen glans omvat zijn pure persoonlijkheid,
Terwijl uiteraard zo'n krans [van eigenschappen] [hem] in het
openbaar ten dienste staat,
Wie kan [dan] ontkennen dat de deugd heerst in zijn huis?
Johannes Westerburg"
10 O. Schutte, "De Vriese", overdruk van kolommen 228-336 in:
De Nedertandsche Leeuw 106 (1989), p. 71.
11 Schutte pp. 71-72.
12 Schutte pag. 79. Zie ook: "Godefridus Cornelisz Udemans" op:
www.nl.wikipedia.org en Huib Uil, "Godefridus Cornelisz Ude
mans" op www.zierikzee-monumentenstad.
13 West-Brabants Archief (WBA), Bergen op Zoom, boz-0031, NH
doopboek 1597-1603, doopakte no. 535, 3 juni 1599: "P [vader]
Mertens inden berendans M [moeder] /beyttken 2 kinderen,
p [getuigen] Maro- /[onleesbaar], godefride Cornelis, elysa-
beth baselij."
14 Schutte pag. 75.
15 Zowel de naam van de moeder verkeerd genoteerd als de
namen van de twee dopelingen niet ingevuld, kan het zijn dat
de akte later is opgesteld door iemand die niet over alle infor
matie beschikte?
16 Schutte pag. 76.
17 Schutte pag. 79.
18 De Mooij (noot 4), pp. 202-203.
19 De Mooij pag. 203.
20 De Mooij pag. 210.
21 De Mooij pag. 226.
22 De Mooij pag. 667.
23 WBA, boz-0031, NH doopboek 1597-1603, doopakte no. 1118,
10 september 1601.
24 Marco Vermunt, "De bewoningsgeschiedenis van de Balan-
che", in: De Waterschans 22-2 (1992), pag. 47.
25 WBA, boz-0050, Notaris Anthonius Molleman, minuutaktes
1614-1631, inv 0006, akte no. 109, 29 juni 1615.
26 Marcelis en Paulus Backx waren de ritmeesters van het be
roemde ruitergevecht met de Spaanse cavalerie onder de
wallen van Bergen op Zoom in 1588. Dat Marcelis aan de
verdediging van Zaltbommel heeft deelgenomen, mag worden
afgeleid van de aanwezigheid van zijn signatuur onder een
rekest aan Hohenlohe dat op 18 juni 1599 door een aantal
officieren te Zaltbommel is opgesteld. Zie: Erik Swart, "Man
tegen man. Eer en recht in het conflict van Filips van Hohen
lohe en Maria van Nassau met Maurits van Nassau, ca. 1584
1606", in: Van Groesen, Pollman en Cools (red.), Het getijk van
de Gouden Eeuw. Recht, onrecht en reputatie in de vroegmoderne
Nedertanden, Hilversum 2014, pag. 40 noot 37.
27 Schutte (noot 10), pag. 79.
28 Op 5 november 1583 ging Jacob Baselius te Leiden in onder
trouw met Proontgen Maertensdr, geboren te Nieuwkerke
(Vlaanderen). Zie: Sytske Visscher, Piet de Baar, Wim Bleijie,
Predikanten van de Nedertands Hervormde Gemeente Leiden,
van de Reformatie tot de vereniging met de Gereformeerde Kerk
Leiden op 28 oktober 2006, Leiden 2006, pag. 5. Op 26 juni 1589
hertrouwde Baselius te Bergen op Zoom met Elisabeth van
Loo. Zie: Th. Boeree, De kroniek van het gestacht Backx etc.,
Wageningen 1943, pag. 156.
29 Voor de ontwikkeling van de verstandhouding tussen Hohen-
lohe en Maurits, zie Swart (noot 26), passim.
30 Swart pag. 40, noot 36.
31 Brieven van 10 juni, 1 juli en 1 augustus 1599. H. Visscher, L.
A. van Langeraad, Het protestantsche vadertand. Biographisch
woordenboek van protestantsche godgeteerden in Nedertand, I,
Utrecht 1907, pag. 332.
32 www.zeeuwsarchief.nl/zeeuwse-verhalen/ soldaat-hans-
fraem-de-tachtigjarige-oorlog
33 Retorica is de naam van een door filosofen en redenaars in de
klassieke oudheid ontwikkeld systeem om een verhaal, een
redevoering, een debat op te bouwen. Het was een van de vak
ken die onderwezen werden in de Latjjnse schoot, de voorloper
van het gymnasium.
34 Schutte (noot 10).
29
De Waterschans 1 - 2018
