al in de middeleeuwen bestond. Dat zou de
aanwezigheid van vijftiende-eeuwse documen
ten in het familiearchief kunnen verklaren. De
brief van mevrouw Lejeune uit 1747 zal dus uit
dat archief afkomstig zijn geweest en moet ge
adresseerd zijn geweest aan een vriendin in de
familie De Bère.
Aan de hand van de stamboom van de familie
De Bère was al snel duidelijk wie daarvoor het
meest in aanmerking leek te komen. Naar alle
waarschijnlijkheid betrof het Maria Adriana de
Bère-Dumont (1686-1747), sinds 1 726 de we
duwe van Henri de Bère.
De afzender en de ontvanger van de brief
De afzender was Maria Rupertus, dochter van
Jacobus Rupertus, burgemeester van Bergen
op Zoom. Zij trouwde op 2 augustus 1 729 met
Jacques Lejeune, die toen 31 jaar oud was. Hij
was aangesteld als substituut-ontvanger van
de verpondingen in Bergen op Zoom. Zowel van
vaders als van moeders zijde waren zijn voor
ouders verdreven Hugenoten, afkomstig uit het
zuiden van Frankrijk. Door dit huwelijk legden
vinden van de oorspronkelijke brief, mogelijk
bestaat hij niet meer. Het heeft echter wel een
hypothese opgeleverd die een logische verkla
ring biedt voor de geschiedenis van het docu
ment, voor zover deze aan ons bekend is.
Pauline Andriessen was van geboorte een Van
Gorkum. Haar grootvader was Jan Egbertus
van Gorkum (1780-1862) die evenals Cyprianus
de Bère verbindingsofficier was tijdens de En
gelse aanval op Bergen op Zoom in 1814. Jan
Egbertus was getrouwd met Jacoba de Bère
(1787-1849), een dochter van Cyprianus. Lex de
Jongh, de geschiedschrijver van de familie De
Bère, vertelde me dat een groot deel van het
familiearchief van de De Bère's via Jacoba ver
erfd was in de familie Van Gorkum. Langs deze
weg zullen de betreffende documenten over de
geschiedenis van Bergen op Zoom, waaronder
de brief, bij Pauline terecht zijn gekomen. Im
mers, Jan Egbertus van Gorkum kwam zelf
uit Arnhem, terwijl de De Bère's al sinds het
eind van de zeventiende eeuw in West-Brabant
woonden. Zij hadden zich het landgoed de Das
senberg verworven (onder Steenbergen), dat
Afb. 2. Maria Adriana de Bère-üumont, olieverfschilderij door
onbekende kunstenaar, mogelijk 1709. Collectie Stichting
Lach de Bère.
Afb. 3. Klein Venetiën (Hoogstraat 27), herbouwd na 1752, foto
Ton Putter.
De Waterschans 1 - 2018
32
