ners van de stad aanhielden en steeds heftiger
werden. Maria Lejeune schrijft: "de meubels op
sijn campagnes soo ook de menage, het huijs
van boven met kogels doorschoten". Allereerst
"sijn campagnes", dit kan het best worden om
schreven met: "acties of aanvallen". Vervolgens
"menage", dat kun je vertalen met zaken als
"keukengerei", "huishouding", of "huisraad".
Als je dit toepast en die woorden omwisselt,
wordt de zin al iets duidelijker: "de meubels
als gevolg van de acties soo ook het huisraad
en huijs van boven met kogels doorschoten".
Dan nog een oud Nederlands begrip of moeilijk
woord: "reflecsies". Je zou dit het best kunnen
omschrijven als een manier of menselijke ei
genschap om ervaringen te begrijpen, te analy
seren en er betekenis aan te geven. Als laatste
"diffenderen" oftewel verdedigen, in dit geval:
"trachten te behouden". Maar toch gebeurt het
onvermijdelijke en klinkt er: "voortgaan, voort
gaan, doden, doden!".
Maria vlucht voor de tweede keer uit
Bergen op Zoom
"Mijn man, hoe swak nog, quam in de klee-
ren en bragt mij agterom langs de wal aan de
poort, die wij van ons volk beset vonden soo
van infanterij als cavalerij. Egter drongen wij
door de paarden ent volk heen en dofficiers ons
kennende lieten mij per gratie nog door een
spleetje van de poort uijt. Daar stond ik alleen
op de brug en moest mijn waarde man in soo
een swakke toestand in soo een ongeluckige
stad laten, sonder een woort afscheijt te kon-
nen nemen, soo kort was de tijt. Eijndelijk sag
ik Bergsma nog uijtkomen. Die sijde: laat ons
in gods naam gaan, dat wij uijt het geschut vant
kanon sijn, dat aan deene sij nog speelde terwijl
aan danderkant de stad gesurpreneert was.
Wanneer dan door gods hand gelijd wierd, want
soo moet ik het aanmerken en tot de plaats van
de bleeke dood, vond ik daar al staan de gene
raal Cronstrom en eenige officieren die wij nabij
Afb. 8. De ruïne van de Grote Kerk gezien vanuit de Hoogstraat, tekening door Cornetis Pronk in de zomer van 1748, collectie
Noordbrabants Museum. Vooraan links: de restanten van De drie Coningen en De Rosenboom, thans Hoogstraat 12-14.
De Waterschans 1 - 2018
36
