8 Zie vorige noot.
9 Dr. Jeroen Giltaij (1947) is één van de meest vooraan
staande Nederlandse kunsthistorici. Hij studeerde
Kunstgeschiedenis en Archeologie aan de Universiteit van
Amsterdam. In 1972 werd Giltaij assistent-conservator
Tekeningen en Prenten bij het Museum Boijmans. Van 1978
tot zijn pensionering in 2012 was hij er hoofdconservator
Oude Schilder- en Beeldhouwkunst. Jeroen Giltaij ontwik
kelde zich onder meer tot een internationaal gerenom
meerde Rembrandt-kenner, hij promoveerde in 1997 op
Ruffo en Rembrandt.
10 Pieter de Molijn is één van die Haarlemse landschapsspeci
alisten.
11 RKD is het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie in
Den Haag.
12 Rochus van den Bergh, "Miscellanea Archivistica VIII,
Landschapsschilder Johannes Schoeff", in: De Waterschans
24 (1994-2), pp. 46-50.
13 Rochus maakte van 1994-2006 deel uit van de redactie
en heeft tot heden al meer dan twintig artikelen in De
Waterschans gepubliceerd.
14 Hans-Ulrich Beck, Künstter um Jan van Goyen. Maler und
Zeichner, Doornspijk 1991, pp. 390-409.
15 Voornamelijk naar een samenvatting van de belangrijkste
gegevens over Schoeff op de website van het RKD, https://
rkd.nl/nl/explore/arrtists/70829
16 Voor dit gegeven en alle andere uit het artikel van Rochus:
zie noot 12.
17 Het is niet duidelijk wat met "hoff" bedoeld wordt. Is het
de woning van de Heer van Stabroek? Op 3 augustus 2018
mailde Rochus mij dienaangaande: "Dag Jan, Het hof in
Stabroek heb ik niet nader verklaard, omdat ik er toen ook
niet zeker van was. Maar vader Pieter bezat er wel een
hofstede. In de 'Kroniek van Stabroek 1250-1980' van Ward
Joppen wordt Schoeff nergens genoemd en ook niet in
verband gebracht met de toenmalige Heren van Stabroek,
Jonker Henrico de Haze (overleden op 17 april 1650) en
diens opvolger Jeronimus de Haze, die volgens Joppen in
Amsterdam woonde. Het lijkt me wat te ver gezocht om
te veronderstellen dat hij zijn hof aan Johannes Schoeff
verhuurd heeft. Ik kan het in ieder geval niet bewijzen."
Mogelijk wordt met "hoff" inderdaad gewoon de hofstede
van Pieter Schoeff bedoeld, of "'t hoef", zoals we in West
Brabant nog steeds zeggen. Destijds bezaten rijke burgers
wel vaker een hofstede, niet alleen als belegging om te
verpachten, maar ook om daar in de zomer zelf te verblijven,
als buitenhuis dus.
18 Zie noot 15. De afgelopen kwart eeuw is er veel onderzoek
gedaan naar kunstwerken in Antwerpse boedelinventa
rissen, het gegeven zal uit één van de betreffende studies
afkomstig zijn.
19 West-Brabants Archief, ARR 682-3 fol. 36, rekening 1663
09-09.
20 Een patagon of patacon was een in 1612 in de Spaanse
Nederlanden ingevoerde munt. De waarde van een halve
patacon in Noord-Nederlands geld was 1 gulden en 5
stuivers. De knecht zal de knecht van Schoeff zijn geweest
en hij zal betaald zijn voor het overbrengen van het schilderij
van de werkplaats van de schilder naar het Markiezenhof,
mogelijk ook voor het inlijsten of ophangen van het stuk op
de schouw in de presentiekamer.
21 Met dank aan Bart van Eekelen.
22 R. Meischke, "Het Markiezenhof te Bergen op Zoom" in:
Bergen op Zoom gebouwd en beschouwd, Bergen op Zoom
1987, pag. 30.
23 W.A. van Ham, "Het Markiezenhof te Bergen op Zoom. Een
overzicht vanuit de bronnen van zijn geschiedenis tot 1795",
in: Studies uit Bergen op Zoom. Reeks monografieën, 5, Bergen
op Zoom 1986, pag. 80, nummers 223 t/m 227.
24 Anthonis Goubau (1616-1698) was een Antwerpse itatianisant,
hij was in Rome geweest en maakte werken in Italiaanse,
barokke stijl.
25 Oom (1609-1668) en neef (1625-1700), wie van de twee in
Bergen heeft gewerkt is niet bekend, beide waren in 1663
als beeldhouwer actief.
26 Meischke (zie noot 22), pp. 26-27 en 30.
27 In Amerongen functioneren twee ruiterportretten
als schouwstukken. Zij stellen Friedrich Wilhelm van
Brandenburg voor, de Grote Keurvorst (1620-1688), en zijn
echtgenote Dorothea, hertogin van Hollstein-Glücksburg
(1636-1689). De portretten waren een geschenk aan
Godard baron van Reede (1644-1703), destijds eigenaar van
Amerongen.
28 Katharine Freemantle, Beelden kijken, de kunst van Quettien
in het Pateis op de Dam, Amsterdam 1977, passim; M. Emeis,
Het Pateis op de Dam, Amsterdam 1981, pp. 38-39.
29 Van Ham (noot 23) heeft slechts een selectie van de posten
gepubliceerd.
30 Vriendelijke mededeling van dhr. A.W. Verbeem.
31 De brief trof ik aan in dezelfde digitale map als de in noot 5
genoemde brief aan dhr. Crama, zie aldaar.
32 Vriendelijke mededeling van mevrouw Belinda Dozy, secre
tariaat Philip Morris Bergen op Zoom.
33 Vriendelijke mededeling van Louis Weys. Louis was
vele jaren de assistent van de eerste directeur van het
Markiezenhof en was in feite de eerste conservator.
34 René schrijft: "dinsdagmiddag heb ik de meubeldepots van
de Rijksdienst Beeldende Kunst bezocht. Het viel nogal
tegen..."
35 Zie noot 12.
36 Met dank aan mevrouw Belinda Dozy voor de moeite.
37 Zie noot 9. De bibliotheek van het RKD beschikt over
honderden archiefdozen met duizenden reproducties en
foto's van schilderijen, gerangschikt op periode, thema en
kunstenaar.
38 Koert Damveld, "Beste lezer", De Waterschans 47 (2017-2),
pp. 42-43.
39 Dit was bovendien een schilderij dat wat formaat betreft
(77,5 x 118 cm) misschien vergelijkbaar zou kunnen zijn met
het schouwstuk dat in de presentiekamer heeft gehangen.
Veiling Keulen, 14 maart 2018, Kunsthaus Lempertz, lot 99;
idem 18 november 2017, lot 2061; idem 14 mei 2011, lot 1062.
Met dank aan Jeroen Grosfeld.
De Waterschans 3 - 2018
128
