Noten 1 Wij danken de medewerkers van het West-Brabants Archief voor hun hulpvaardigheid. De Heemkundekring Halchterth bedanken wij voor de gastvrije gelegenheid die zij ons boden bij het doorzoeken van enkele stoffige kasten. Veel dank zijn wij ook verschuldigd aan Geert de Hoogh die van de vaak niet in florissante staat verkerende bescheiden goed toonbare en goed leesbare afbeeldingen heeft gemaakt. Voorts danken we mevrouw Marianne Koning voor haar vertaling uit het Italiaans van een brief (gedateerd 5 mei 1935) van het Milanese Ambrosiana-instituut (zie ook het kader bij afb. 10). 2 Ad van den Bulck doelde op het themanummer van De Waterschans, "De jaren zestig in Bergen op Zoom" (nummer 2008-4) dat verscheen bij het veertigjarig jubileum van de GK. 3 Dat was een uitdaging, aangezien over de voorganger van de GK in het West-Brabants Archief (hierna: WBA) niet meer bewaard is gebleven dan een viertal dozen met een niet- gecatalogiseerde inhoud. Bovendien was een groot deel van de bewaarde stukken ongedateerd, wat ordening in de tijd problematisch maakte. 4 Notulenboek Geschiedkundige Kring, Archief geschiedkun dige kring "het Markiezaat" 1918-1950, toegangsnummer: NL-BozWBA-boz-0149 (verder WBA-boz-149) doos 1. 5 Bij Koninklijk Besluit nr. 61 d.d. 8 januari 1919 is de koninklijke goedkeuring voor minder dan dertig jaar verleend, gepubliceerd in "Bijvoegsel tot de Nederlandsche Staatscourant van Donderdag 10 April 1919, no. 85", inhou dende de statuten van "VEREENIGING: Geschiedkundige Kring "het Markiezaat", gevestigd te Bergen-op-Zoom.", WBA-boz-149 doos 1 omslag 2. In de diverse archiefstukken wordt het lidwoord vooraf gaand aan Markiezaat, zowel met als zonder hoofdletter geschreven. Wij hanteren de schrijfwijze met de kleine letter, zoals in de statuten. Tot de invoering van Boek 2 (Rechtspersonen) van het Nieuw Burgerlijk Wetboek in 1976 moesten verenigingen sedert 1855 bij Koninklijk Besluit goedgekeurd en erkend worden wanneer een vereniging rechtspersoonlijkheid wilde ver krijgen. Aan die erkenning was een termijn verbonden van maximaal 29 jaar. Voor een duur langer dan dertig jaar werd de rechtspersoonlijkheid verkregen bij wet, een moeilijkere weg. Vandaar dat ook in statuten van vóór 1976 is aangege ven dat de vereniging voor die maximale termijn is aange gaan. Met dank aan mevrouw P. van de Sande - DLB notaris. 6 Statuten Art. 6: "Het bestuur bestaat uit 3 leden, te weten: voorzitter, secretaris-penningmeester en archivaris." 7 Zie Notulen tweede bestuursvergadering 29 januari 1919. 8 Ibidem. 9 Gevoegde uitnodiging of antwoordbrief is ongedateerd en ongeadresseerd, maar moet van na de oprichting zijn aangezien de heren Juten en Bevin ondertekenden met vermelding van hun beider bestuursfuncties. 10 W. Blok, Vijftig jaar gemeentemuseum Bergen op Zoom 1932 1982, Bergen op Zoom 1982, p.1. 11 Jaarverslag 1 april 1932-1 april 1933 Gemeentelijk Museum, WBA-boz-0149 doos 1a. 12 Verslag Algemene Jaarvergadering van de Geschiedkundige Kring op Woensdag 25 Maart 1936, WBA-boz-0149 doos 1a. 13 Statuten Vereeniging Geschiedkundige Kring "het Markiezaat", WBA-boz-149 doos 1 omslag 2. 14 Bericht in een onbekende krant, ongedateerd, WBA-boz- 0149 doos 1a. 15 Ibidem. 16 Ibidem. 17 Verslag van de toestand der Vereeniging Geschiedkundige Kring "het Markiezaat" te Bergen op Zoom in de jaren 1919, 1920 en 1921 uitgebracht ter vergadering van 27 Sept. 1922, WBA-boz-0149 doos 1a. 18 Het pand was in de achttiende eeuw deel van de stads school, eind negentiende eeuw was de botermarkt er gevestigd en tijdens de distributie in de Eerste Wereldoorlog was het in gebruik als pakhuis voor de gemeentelijke distri butie. Dank aan Cees Vanwesenbeeck. 19 Voor omrekening is gebruik gemaakt van de website van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis: http:// www.iisg.nl/hpw/calculate2-nl.php, geraadpleegd oktober 2018. 20 Blok, op. cit. pag. 3. 21 Akte van overdracht van roerende zaken, d.d. 31 maart 1932, notaris W.J. van Gruting, Bergen op Zoom, WBA-boz-0149 doos 1a. Blijkens de akte werden de volgende categorieën van goe deren overgedragen: fragmenten van gebouwen, voorwerpen in gebruik bij winkels en ambachten, huishoudelijke en persoonlijke gebruiksvoorwerpen, legpenningen en munten, voorwerpen betreffende gilden en verenigingen, militaire voorwerpen, openbare gebruiksvoorwerpen, literatuur, pla ten, kaarten tekeningen en foto's, opgegraven voorwerpen. 22 Blok, op. cit. pag. 6. 23 Het tekort op de exploitatierekening bedroeg in 1921 193,26. "Dat werd aangevuld doordat de bestuursleden tesamen een bedrag van 225 GLD. renteloos voorschoten zoodat de dienst 1922 werd ingegaan met een kassaldo van F.31.74." Zie ook noot 17. 24 Marianne de Hoogh-Andriessen, "Albert Charles Jean van de Laarschot. Een leven in drievoud", in: De Waterschans (2015-2), pp. 46-55. Albert van de Laarschot was reeds in 1942 betrokken bij het drukken van illegale blaadjes. Hij raakte ook betrokken bij verzetswerk zoals hulp aan onder duikers en het verzamelen van informatie voor de gealli eerden. In februari 1944 werd hij door de Duitsers opgepakt en na in meerdere kampen gezeten te hebben overleed hij op 18 februari 1945 in het concentratiekamp Sachsenhausen. Albert van de Laarschot had contact met de verzetsgroep die onder leiding stond van Antonius Juten, die reeds in juli 1943 werd opgerold door toedoen van de voor de Duitse Sicherheitsdienst werkende verrader Anton van der Waals. 25 Akte van overdracht van roerende zaken, d.d. 31 maart 1932, notaris W.J. van Gruting, Bergen op Zoom, WBA-boz-0149 doos 1a. 26 Blok, op. cit. pag. 14-15. 27 Het tweede deel van Art. 6 van de statuten van 1919 luidt: "Deze (d.w.z. de bestuursleden - noot auteurs) treden elk jaar om beurten volgens een rooster af en zijn terstond herkiesbaar." 28 Brief van de heer Bevin d.d. 13 januari 1936 aan het bestuur, waarin hij bericht met ingang van 1 januari 1936 zijn functie van secretaris te hebben neergelegd. Een reden daarvoor is ons niet bekend, evenmin als een aanwijzing waarom Bevin de brief pas schreef 14 dagen nadat hij zijn functie had neer gelegd; WBA-boz-0149 doos 1 omslag 3. 29 Lijst der leden van "het Markiezaat", WBA-boz-0149 doos 1a. Gelet op de vindplaats tussen wel gedateerde documenten en het aantal leden, vermoeden wij dat dit een vroege leden lijst is. 30 Naamlijst der leden van den Geschiedkundige Kring "het Markiezaat" te Bergen op Zoom November 1926, WBA-boz- 0149 doos 1a. 27 De Waterschans 1 - 2019

Periodieken

De Waterschans | 2019 | | pagina 27