Noten
1 Wij danken de medewerkers van het West-Brabants Archief
voor hun hulpvaardigheid. De Heemkundekring Halchterth
bedanken wij voor de gastvrije gelegenheid die zij ons boden
bij het doorzoeken van enkele stoffige kasten. Veel dank zijn
wij ook verschuldigd aan Geert de Hoogh die van de vaak niet
in florissante staat verkerende bescheiden goed toonbare en
goed leesbare afbeeldingen heeft gemaakt.
Voorts danken we mevrouw Marianne Koning voor haar
vertaling uit het Italiaans van een brief (gedateerd 5 mei
1935) van het Milanese Ambrosiana-instituut (zie ook het
kader bij afb. 10).
2 Ad van den Bulck doelde op het themanummer van De
Waterschans, "De jaren zestig in Bergen op Zoom" (nummer
2008-4) dat verscheen bij het veertigjarig jubileum van de GK.
3 Dat was een uitdaging, aangezien over de voorganger van
de GK in het West-Brabants Archief (hierna: WBA) niet meer
bewaard is gebleven dan een viertal dozen met een niet-
gecatalogiseerde inhoud. Bovendien was een groot deel van
de bewaarde stukken ongedateerd, wat ordening in de tijd
problematisch maakte.
4 Notulenboek Geschiedkundige Kring, Archief geschiedkun
dige kring "het Markiezaat" 1918-1950, toegangsnummer:
NL-BozWBA-boz-0149 (verder WBA-boz-149) doos 1.
5 Bij Koninklijk Besluit nr. 61 d.d. 8 januari 1919 is de
koninklijke goedkeuring voor minder dan dertig jaar
verleend, gepubliceerd in "Bijvoegsel tot de Nederlandsche
Staatscourant van Donderdag 10 April 1919, no. 85", inhou
dende de statuten van "VEREENIGING: Geschiedkundige
Kring "het Markiezaat", gevestigd te Bergen-op-Zoom.",
WBA-boz-149 doos 1 omslag 2.
In de diverse archiefstukken wordt het lidwoord vooraf
gaand aan Markiezaat, zowel met als zonder hoofdletter
geschreven. Wij hanteren de schrijfwijze met de kleine letter,
zoals in de statuten.
Tot de invoering van Boek 2 (Rechtspersonen) van het Nieuw
Burgerlijk Wetboek in 1976 moesten verenigingen sedert
1855 bij Koninklijk Besluit goedgekeurd en erkend worden
wanneer een vereniging rechtspersoonlijkheid wilde ver
krijgen. Aan die erkenning was een termijn verbonden van
maximaal 29 jaar. Voor een duur langer dan dertig jaar werd
de rechtspersoonlijkheid verkregen bij wet, een moeilijkere
weg. Vandaar dat ook in statuten van vóór 1976 is aangege
ven dat de vereniging voor die maximale termijn is aange
gaan. Met dank aan mevrouw P. van de Sande - DLB notaris.
6 Statuten Art. 6: "Het bestuur bestaat uit 3 leden, te weten:
voorzitter, secretaris-penningmeester en archivaris."
7 Zie Notulen tweede bestuursvergadering 29 januari 1919.
8 Ibidem.
9 Gevoegde uitnodiging of antwoordbrief is ongedateerd
en ongeadresseerd, maar moet van na de oprichting zijn
aangezien de heren Juten en Bevin ondertekenden met
vermelding van hun beider bestuursfuncties.
10 W. Blok, Vijftig jaar gemeentemuseum Bergen op Zoom 1932
1982, Bergen op Zoom 1982, p.1.
11 Jaarverslag 1 april 1932-1 april 1933 Gemeentelijk Museum,
WBA-boz-0149 doos 1a.
12 Verslag Algemene Jaarvergadering van de Geschiedkundige
Kring op Woensdag 25 Maart 1936, WBA-boz-0149 doos 1a.
13 Statuten Vereeniging Geschiedkundige Kring "het
Markiezaat", WBA-boz-149 doos 1 omslag 2.
14 Bericht in een onbekende krant, ongedateerd, WBA-boz-
0149 doos 1a.
15 Ibidem.
16 Ibidem.
17 Verslag van de toestand der Vereeniging Geschiedkundige
Kring "het Markiezaat" te Bergen op Zoom in de jaren 1919,
1920 en 1921 uitgebracht ter vergadering van 27 Sept. 1922,
WBA-boz-0149 doos 1a.
18 Het pand was in de achttiende eeuw deel van de stads
school, eind negentiende eeuw was de botermarkt er
gevestigd en tijdens de distributie in de Eerste Wereldoorlog
was het in gebruik als pakhuis voor de gemeentelijke distri
butie. Dank aan Cees Vanwesenbeeck.
19 Voor omrekening is gebruik gemaakt van de website van het
Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis: http://
www.iisg.nl/hpw/calculate2-nl.php, geraadpleegd oktober 2018.
20 Blok, op. cit. pag. 3.
21 Akte van overdracht van roerende zaken, d.d. 31 maart 1932,
notaris W.J. van Gruting, Bergen op Zoom, WBA-boz-0149
doos 1a.
Blijkens de akte werden de volgende categorieën van goe
deren overgedragen: fragmenten van gebouwen, voorwerpen
in gebruik bij winkels en ambachten, huishoudelijke en
persoonlijke gebruiksvoorwerpen, legpenningen en munten,
voorwerpen betreffende gilden en verenigingen, militaire
voorwerpen, openbare gebruiksvoorwerpen, literatuur, pla
ten, kaarten tekeningen en foto's, opgegraven voorwerpen.
22 Blok, op. cit. pag. 6.
23 Het tekort op de exploitatierekening bedroeg in 1921 193,26.
"Dat werd aangevuld doordat de bestuursleden tesamen een
bedrag van 225 GLD. renteloos voorschoten zoodat de dienst
1922 werd ingegaan met een kassaldo van F.31.74." Zie ook
noot 17.
24 Marianne de Hoogh-Andriessen, "Albert Charles Jean van
de Laarschot. Een leven in drievoud", in: De Waterschans
(2015-2), pp. 46-55. Albert van de Laarschot was reeds in
1942 betrokken bij het drukken van illegale blaadjes. Hij
raakte ook betrokken bij verzetswerk zoals hulp aan onder
duikers en het verzamelen van informatie voor de gealli
eerden. In februari 1944 werd hij door de Duitsers opgepakt
en na in meerdere kampen gezeten te hebben overleed hij op
18 februari 1945 in het concentratiekamp Sachsenhausen.
Albert van de Laarschot had contact met de verzetsgroep
die onder leiding stond van Antonius Juten, die reeds in juli
1943 werd opgerold door toedoen van de voor de Duitse
Sicherheitsdienst werkende verrader Anton van der Waals.
25 Akte van overdracht van roerende zaken, d.d. 31 maart 1932,
notaris W.J. van Gruting, Bergen op Zoom, WBA-boz-0149
doos 1a.
26 Blok, op. cit. pag. 14-15.
27 Het tweede deel van Art. 6 van de statuten van 1919 luidt:
"Deze (d.w.z. de bestuursleden - noot auteurs) treden elk
jaar om beurten volgens een rooster af en zijn terstond
herkiesbaar."
28 Brief van de heer Bevin d.d. 13 januari 1936 aan het bestuur,
waarin hij bericht met ingang van 1 januari 1936 zijn functie
van secretaris te hebben neergelegd. Een reden daarvoor is
ons niet bekend, evenmin als een aanwijzing waarom Bevin
de brief pas schreef 14 dagen nadat hij zijn functie had neer
gelegd; WBA-boz-0149 doos 1 omslag 3.
29 Lijst der leden van "het Markiezaat", WBA-boz-0149 doos 1a.
Gelet op de vindplaats tussen wel gedateerde documenten
en het aantal leden, vermoeden wij dat dit een vroege leden
lijst is.
30 Naamlijst der leden van den Geschiedkundige Kring "het
Markiezaat" te Bergen op Zoom November 1926, WBA-boz-
0149 doos 1a.
27
De Waterschans 1 - 2019