zestiende eeuw, we mogen daarom spreken van
plaatselijke topografische tradities.4
Als we Gieles vergelijken met zijn voorgangers,
dan is - opnieuw - het grote aantal van zijn voor
stellingen het eerste wat opvalt. Vóór GieLes zijn
er geen kunstenaars geweest die zoveel Bergse
stadsgezichten gemaakt hebben. Het is overi
gens niet uitgesloten dat hij wat dit betreft in de
toekomst wordt gepasseerd. De hedendaagse
etser Peter Franssen is goed op weg, maar voor
lopig heeft hij Fons GieLes nog niet ingehaald.5
Een tweede verschil met GieLes' voorgangers is
de grote diversiteit van zijn voorstellingen. Eer
dere kunstenaars hielden het bij de traditie en
herhaalden elkaar. Ze vervaardigden standaard
gezichten, zoals de Gevangenpoort gezien van
uit de Lievevrouwestraat, de Peperbus van de
overkant van de Markt, of de open Moeregreb
met het Spuihuis daar achter, een voorstelling
die bekend staat aLs het Steigerke. Fons GieLes
deed daar niet of nauweLijks aan mee. Hij nam
andere, origineLe standpunten in, waar vandaan
hij zijn stadsgezichten vastLegde. Vaak Leidde
dat tot verrassende resuLtaten, je moet drie
keer kijken om je te reaLiseren wat je eigenlijk
ziet en waar de kunstenaar heeft gestaan.
Bij de keuze van zijn onderwerpen fungeerde
GieLes' historische gerichtheid aLs een fiLter. Hij
was geïnteresseerd in het oude en schiLderach
tige, niet in de nieuwbouw. Vandaar dat zo goed
aLs aLLe Bergse stadsgezichten van Fons GieLes
pLaatsen weergeven in de binnenstad en niet in
de na-oorLogse wijken ten oosten van het spoor,
waar hij zeLf woonachtig was.
HeeL kenmerkend voor het werk van Fons Gie
Les zijn gezichten die de afbraak of restauratie
van een gebouw tot onderwerp hebben.6 Soms
is het maar een onderdeeL van de voorsteL
Ling, soms zeLfs niet meer dan een heeL kLein
eLement in de verte, bijvoorbeeLd het topje van
de Peperbus dat in de steigers staat. Steigers
komen heeL vaak voor in dit type stadsgezich
ten van Fons GieLes. Het zijn constructies van
paLen en pLanken die aLs het ware van zichzeLf
een grafisch karakter hebben. Het Lijkt mij zeer
waarschijnLijk dat GieLes' voorkeur voor weerga
ven van afbraak of restauratie in de binnenstad
niet aLLeen te verkLaren is uit zijn beLangsteL
Ling voor de geschiedenis van Bergen op Zoom,
maar ook uit zijn gevoeL voor grafisch interes
sante situaties.
AfbeeLdingen van Bergen op Zoom waarin ge
bouwd of gesLoopt wordt, zijn er niet gemaakt
door de voorgangers van Fons GieLes, aLthans
niet op een zeLdzame uitzondering na. In het
verLeden was het juist gebruikeLijk om de stad
Afb. 3. Avond aan de vest,
linosnede 1977, collectie
familie Gieles.
31
De Waterschans 1 - 2019
