en zonder mededogen. Hij is het gevolg van een
ongecontroleerde, alles vernietigende oorlog.
Bij het zien van het werk van deze twee kunste
naars realiseren we ons dat er verwantschap
is, beiden geven kapotte gebouwen weer, maar
ze zijn toch onvergelijkbaar, omdat aanleiding
en achtergrond volkomen verschillen. Cornelis
Pronk zou ik daarom die halve uitzondering uit
het verleden willen noemen.
Wel goed vergelijkbaar met het werk van Fons
Gieles vind ik een tekening van een andere il-
lustere voorganger: Albrecht Dürer. De Neu-
renberger Dürer (1471-1528) was één van de
grootste kunstenaars van de renaissance. Hij
tekende alles wat hij tegenkwam en wat hem
interessant leek, daarin was hij voor zijn tijd
uiterst modern. Tijdens zijn reizen vervaardigde
Dürer ook stads- en dorpsgezichten, hij was zo
ongeveer de eerste kunstenaar die dat deed. Op
weg naar Zeeland, om daar een aangespoelde
walvis te zien, bezocht Albrecht Dürer onze
stad in december 1 520.9 In zijn dagboek schreef
hij dat hij logeerde bij "Jan de Has", dat hij
het Markiezenhof had gezien, "das von pergen
Haus", en dat het heel groot was en prachtig
gebouwd.10 Uit het dagboek weten we dat hij
ook verschillende tekeningen heeft gemaakt
in onze stad. Vier daarvan zijn in een schets
boekje bewaard gebleven: twee portretten van
vrouwen, een capriccio11 van Bergse gebouwen
en een tekening van de werkzaamheden aan
het nieuwe koor van de St. Gertrudiskerk, on
derdeel van het zogenaamde nieuwe werk.12
Onder het nieuwe werk verstond men de verlen
ging van het schip en de bouw van een tweede
kruisbeuk en een nieuw koor achter het hoofd
altaar, ter plaatse van het huidige Thaliaplein.
In de voorstelling kijk je van onder tegen dit in
aanbouw zijnde gedeelte van de kerk aan. De
tekening is heel bijzonder, want het betreft de
oudste natuurgetrouwe weergave van Bergen op
Zoom, het is ons allereerste stadsgezicht.
Dit oudste stadsgezicht, vervaardigd door een
internationale grootheid, Albrecht Dürer, is dus
een tekening van een bouwplaats, precies zoals
Fons Gieles die later in de twintigste eeuw ook
zou maken. Dürers tekening is de enige echte
uitzondering op de stelling dat weergaven van
Bergen op Zoom waarin gebouwd wordt vóór
Fons Gieles niet gemaakt zijn. Hij verkeerde in
het best denkbare gezelschap, Fons Gieles.
Noten
Afb. 7. De St.-Gertrudiskerk in de steigers na de brand, met de
steenhouwerij aan de kant van de Kerkstraat, tekening 1982,
collectie familie Gieles.
1 Eerder in verkorte versie mondeling gepresenteerd op
23 oktober jongstleden in de Theaterzaal van het CKB.
2 Eerbetoonstelling: Hommage a Trois, Het Markiezenhof,
2 september - 8 december 2018, (werk van Fons
Gieles, Joop Mijsbergen, Jan Wessendorp en van de
kunstenaarsgroep Synapsz.)
3 Van een warme belangstelling was er zeker sprake
op de zeer druk bezochte Gielesmiddag op 28 oktober
jongstleden. Deze was door de kinderen Gieles in
Kunst en Kitsch-stijL georganiseerd in de Tuinzalen
van het Markiezenhof. Eigenaren van werk van Fons
De Waterschans 1 - 2019
34
