aan het Vondelpark in de Gerard Brandtstraat. Deze kerk werd in 2005 gerestaureerd. Daarin bevinden zich thans vijf grotere orgels uit de twintigste en eenentwintigste eeuw, een kabi netorgel, een kistorgel, een draaiorgel, een harmonium en twee vleugels. De kerk is nu concertruimte. Bergen op Zoom heeft een orgeltuin- met drie rijksmonumentale orgels uit de achttiende en negentiende eeuw en met twee kistorgels mogen we wel van een tuin spreken.5 In het in 2011 verschenen boekwerk Een magtig Toonwerk (een uitgave van de Geschiedkundige Kring bij gelegenheid van het gereedkomen van de restauratie van het Ibach-orgel) kan men uitvoerig over alle huidige en vroegere instru menten lezen. In dit kader past slechts een kort overzicht daarvan. De rode draad in dit over zicht is dat het in 1972 verbrande Delhaye-orgel en de nu aanwezige orgels op een bijzondere manier - door hun Vlaamse of Belgische geschiedenis - met elkaar verbonden zijn. Voormalig Delhaye-orgel (1771-1972) Het orgel dat twee decennia na de verwoesting en de herbouw van de Gertrudiskerk in 1770/71 nieuw gebouwd werd, was geleverd door de Vlaamse orgelbouwer Delhaye (ook- Del Haye of Delahaye). Orgelbouwers zijn (en waren vaak al traditioneel) georganiseerd als familiebe drijven. Louis I Delhaye (16707-1725?) vestigde zich in Gent en verhuisde nadien zijn bedrijf omstreeks 1724 naar Antwerpen. Zijn zoon Louis II (1696?-1781) was de bouwer van het orgel in de Gertrudiskerk.6 De orgelkas werd vervaardigd door Omer Favier. Bij een hevige kerkbrand in 1972 verbrandde het orgel. Delhaye-koororgel (omstreeks 1730) Met het verschijnen van Een magtig Toonwerk is het vermoeden dat het Vlaamse koororgel dat in 1987 vanuit de Maagdkerk naar de Gertrudiskerk verplaatst werd, het werk zou kunnen zijn van Louis II Delhaye, nu wel een vaststaand feit. Dit werd in de afgelopen jaren bevestigd tijdens restauratiewerkzaamheden die de orgelbouwer Verschueren aan Belgische Delhaye-orgels verrichtte. Het koororgel is dus van dezelfde bouwer als het in 1972 door brand verloren gegane! Rogier-orgel (1857) In Een magtig Toonwerk, maar meer in het bijzonder in Twaalf ambachten, één familie zijn de wederwaardigheden opgetekend van dit orgel. Beide publicaties zijn uitgaven (respectievelijk in 2011 en 2016) van de Geschiedkundige Kring. In het laatstgenoemde werk is er speciale aandacht voor de Bergen op Zoomse meubel- en orgelmaker Cornelis Johannes Rogier (1804-1885) die tussen 1822 en 1828 in de leer is geweest bij schrijnwerkers en orgelmakers in Zuid Nederland, vermoe delijk (ook) in Antwerpen. Zowel wat betreft de vormgeving en detaillering van de orgelkas, als wat betreft klank, sluiten zijn instru menten aan bij de laat-achttiende-eeuwse Antwerpse traditie. Het Rogier-orgel, dat zich sinds 2010 in de Gertrudiskerk bevindt, is het Afb. 14. Detail van het Vlaams koororgel, vermoedelijk Louis II Delhaye circa 1730. Foto Hans Smout. 101 De Waterschans 2 - 2019

Periodieken

De Waterschans | 2019 | | pagina 37