De medaillons op de deuren van de
hoofdingang van de Sint-Gertrudiskerk
Bart van Eekelen
Eind 2018 zijn de twee medaillons gerestaureerd die de deuren van het portaal in de toren van de
Sint-Gertrudiskerk in het hart van Bergen op Zoom sieren. Deze bijdrage behandelt de restauratie
en daarbij meerdere aspecten van de medaillons: de vormgeving (de iconografie en de in het zegel
gebruikte tekst), de vervaardiging en de maker.
Situering
De twee tableaus, ook medaillons of tondi ge
noemd, zijn aangebracht op de hoofddeuren van
de kerk die zich in het portaal aan de westzijde
van de kerktoren bevinden. De deuren bevinden
zich binnen een geprofileerde natuurstenen om
lijsting binnen een spitsboogvorm, die bestaat
uit een driehoek (venster) boven een rechthoek
(deuren). Deze gotische entree dateert uit circa
1475.1 In 1892 liet de hervormde gemeente de
hoofdingang van de kerk vernieuwen. Daarbij
zijn de huidige deuren en medaillons geplaatst.
Deze zijn neogotisch en zijn voorzien van tra
ceringen in reliëf. De tondi maken hier deel van
uit en zijn gevat in ronde traceringen van hout.
Eveneens in 1892 werd ook aan de zuidzijde van
het dwarsschip van de kerk een medaillon aan
gebracht, in een korfboog boven een deur. Dat
is bij de kerkbrand van 1972 verloren gegaan.2
Vormgeving
De hoofddeuren van de kerk werden in 1892
vervangen door nieuwe exemplaren in neogoti
sche stijl, vervaardigd naar ontwerp van Johan
nes ten Have (Hattem 1852-Bergen op Zoom
1903). Ten H ave was sinds 1878 directeur en
tevens tekenleraar van de Stadsteekenschool in
Bergen op Zoom. De lessen werden gegeven
in de voormalige korenwaag in de Lievevrou
westraat.3 Het was een vooraanstaand man die
deze prestigieuze opdracht kreeg.
Bij de vervanging van de deuren werden er twee
medaillons op de nieuwe deuren aangebracht
(afb. 1). Deze medaillons zijn van terracotta, zijn
gepolychromeerd en deels verguld. Ze bevat
ten een voorstelling in reliëf van het zegel van
de Nederlandse Hervormde Gemeente oftewel
de Nederduits Gereformeerde kerk van Bergen
op Zoom (afb. 2). Dit zegel was in 1592 gemaakt
naar ontwerp van Jacobus Baselius (f1604), die
van 1587 tot 1604 in Bergen op Zoom predikant
was van de hervormde gemeente. Deze kerkge-
4Afb. 1. Het hoofdportaat van de Sint-Gertrudiskerk in de
toren, in of na de jaren twintig van de twintigste eeuw. West
Brabants Archief, Cottectie glasnegatieven Bergen op Zoom.
104
De Waterschans 2 - 2019