3
meente was in 1580 ontstaan en gebruikte het
zegel voor de bekrachtiging en authenticate
van attestaties, om zowel de gemeente als zijn
documenten legitimiteit te verschaffen. Men
had een attestatie onder meer nodig voor het
verkrijgen van een overheidsfunctie en voor di
aconale steun. Het zegel werd ook gebruikt bij
huwelijks- en doopakten.
Omdat protestantse kerken geen patroonhei
ligen hadden, kon voor het ontwerp van het
zegel geen gebruik worden gemaakt van de
rijke christelijke heiligeniconografie.4 In plaats
daarvan maakte de ontwerper gebruik van een
bijbelpassage en een combinatie van beeld
(bergen) en woorden ("Op Zoom") om naar de
lokale geloofsgemeenschap te verwijzen. Cen
traal in de medaillons is een afbeelding in reliëf
aangebracht, die bestaat uit een drievoudige
berg (ook drietoppige berg en in de heraldiek
uit het Duits afgeleid drieberg genoemd), die op
een grondje (de horizontale, bruine streep) is
geplaatst. Op de bergen zijn vier bloemen ge
plaatst en er onder de geïnscribeerde tekst "OP
ZOOM". De drie bergen verbeelden het eerste
woord van de plaatsnaam Bergen en de tekst
"OP ZOOM" daaronder completeert de naam.
Door de plaatsing van het beeld boven de tekst
staan de bergen echter ook letterlijk boven
zoom. De bergen symboliseren de stad en de
vier bloemen verbeelden de vruchtbaarheid van
de bergen, oftewel de godvruchtigheid en de
bloei van de gemeente.5
De ontwerper haalde zijn inspiratie van dichtbij.
De drietoppige berg werd al sinds de dertiende
eeuw gebruikt; destijds door ene Godevaard van
Bergen en vanaf de zestiende eeuw ook in het
stadswapen van Bergen op Zoom. De heerlijke
familie Van Glymes gebruikte in de zestiende
eeuw de stadsnaam als familienaam.
Rondom de voorstelling staat een rondschrift,
dat is geplaatst in een banderol of lint in reliëf.
In de banderol staat de tekst "GODTS BERGH IS
VRUCHTBAR. PS. 68." gekerfd. De tekst op de
medaillons is afgeleid van een Psalmtekst, spe
cifiek de vertaling zoals die is verschenen in de
Deux-Aesbijbel uit 1562.
In de Liesveltbijbel (1542), een vertaling van de
Lutherse bijbel, was de tekst nog iets anders,
maar hadden de verzen de zelfde strekking.
Psalm 68, verzen 16-17: "Den berch Gods is
eene[n] vette[n] berch, Eene[n] ghehoeuelde[n]
berch eene[n] vetten berch. Waero[m]me hup
pelt ghi ghehoeuelde[n] berch, God heeft lust
op desen berch te woone[n], en[de] die HERE
blijft daer eewelijck."6 Van het Oude Testament
van deze bijbel (het boek waar Psalmen deel
Afb. 2. Kerkzegei
van de Hervormde
Gemeente Bergen op
Zoom. Korporaal,
Ais een ieiie onder
de doornen, p. 306.
Afb. 3. Portretfoto Henri Fredericus Antheunis. De Water
schans 3-1 (1971), p. 184.
105
De Waterschans 2 - 2019
