Een bijzonder gastenverblijf in
hotel De Draak tijdens de
Tweede Wereldoorlog
Lex Lensink
Op de Grote Markt te Bergen op Zoom, links gelegen van het oude stadhuis, bevindt zich hotel De
Draak.1 Hoewel men in Bergen op Zoom graag gelooft dat de oorsprong van het hotel nog vóór het
begin van de veertiende eeuw gezocht moet worden, is er in de archieven van de stad in werkelijk
heid pas halverwege de vijftiende eeuw voor het eerst een vermelding van te vinden.2 Wel wordt
aangenomen dat het pand (waarin het huidige hotel gehuisvest is) al moet hebben bestaan vóór de
stadsbrand van 17 mei 1397, mede omdat de naam van het gebouw (De Draak) al genoemd wordt
in een akte uit 1409.3 Aan het begin van de zestiende eeuw kocht de Antwerpenaar Pieter Gielissen
de Draak en voegde dit pand samen met het eveneens door hem aangekochte pand Olifant en trok
even later ook nog het erf van Sint Joris hierbij. Akten uit de vijftiende eeuw vermelden het gebruik
van de Draak als herberg; een gebruik dat in de zestiende eeuw werd voortgezet.4 Van de lotge
vallen van het gebouw waarin hotel De Draak gevestigd is, kan de lezer kennisnemen in de Gids
voor Oud Bergen op Zoom.5 In de loop der tijden is De Draak vaak getroffen door onheil en rampen
(stadsbrand in 1397; Tachtigjarige Oorlog; beleg en inname van de stad door de Fransen in 1747;
grote brand in 2013), maar hij is ze alle te boven gekomen.
Hotel De Draak in de Tweede Wereldoorlog
Het pand waarin hotel De Draak is gevestigd,
heeft niet altijd de huidige vorm en aanzicht ge
had. Vooral in de twintigste eeuw zijn grote ver
anderingen aangebracht. Zo werd er omstreeks
1974 een (derde) verdieping op het bestaande
gebouw geplaatst en werd later, in 1991, het op
de hoek van de Grote Markt gelegen pand De
Borse bij het gebouw getrokken. Voor dit artikel
echter is het van belang te schetsen in welke
staat het gebouw (hotel De Draakin de jaren
veertig van de vorige eeuw verkeerde. Op dat
moment ontbrak dus nog de etage die tegen
woordig de bovenste verdieping van het pand is.
Ook de gelagzaal van hotel De Draak was toen
anders ingericht. Het plafond van de zaal was
minder hoog dan nu het geval is en het was ge-
stuct, waardoor de balkenlaag niet zichtbaar was.
Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog was
Gerard Oirbans eigenaar van hotel De Draak.
Diens zoon, Arnold (Nol) Oirbans, woonde met
zijn vrouw in het hotel. Het gezin had woon
ruimte op de bovengelegen verdieping, aan de
achterzijde. In de aanloop naar de Tweede We
reldoorlog werd Nol gemobiliseerd. Na de Mei
dagen van 1940 en na zijn terugkeer uit krijgs
gevangenschap ging hij weer wonen en werken
In De Draak. Hij sloot zich echter ook aan bij het
verzet.6
Hotel De Draak heeft altijd - ook tijdens de be
zetting - de functie van pension en hotel behou
den. Wel was er gedurende de oorlog geregeld
sprake van militaire aanwezigheid in het gebouw.
Een foto waarop twee wachthuisjes met Duitse
wachtposten zichtbaar zijn voor de ingang van
De Draak geeft blijk daarvan. Van het hotel werd
regelmatig gebruik gemaakt door de Kampfkom-
mandant (Bevelvoerder van de Wehrmacht) voor
West-Brabant om er te vergaderen. Dat bracht
met zich mee dat er regelmatig Duitse militairen
in het pand aanwezig waren. Ongetwijfeld zullen
die gebruik hebben gemaakt van de horecafa-
ciliteiten en in de gelagzaal hebben verbleven,
etend, drinkend, of vergaderend.7
Een bijzonder gastenverblijf
De hier geschetste omstandigheden in hotel De
Draak hebben in de oorlogsjaren soms tot in
gewikkelde en gevaarlijke situaties geleid. Dat
kan als volgt toegelicht worden. Direct boven de
gelagzaal, tussen het stucplafond en de boven
liggende verdiepingsvloer, was een kleine ruimte
De Waterschans 2 - 2019
130