om opgesloten te zijn. Hoe dan ook, de gijzelaars
zullen veel steun aan elkaar gehad hebben.
Dat de gijzeling goed is afgelopen zal onge
twijfeld te maken hebben met het feit dat de
gevechten tussen de Canadezen en de Duitsers
in Woensdrecht en omgeving inmiddels in volle
hevigheid waren begonnen. De Duitse militairen
waren dus hoogstwaarschijnlijk dringend nodig
ten zuiden van Bergen op Zoom en hebben wel
licht daarom de kazerne verlaten. Toen de deu
ren van de gevangenis opengingen was er geen
soldaat meer te zien.
Het is niet bekend wie het bevel gaf om de gij
zelaars vrij te laten. Was dit een actie van de
Duitse wacht in de kazerne? Deze militairen
waren lang zo streng niet als de Feldgendar-
merie. Wellicht wilde de wacht voorkomen dat
de gijzelaars afgevoerd zouden worden naar
elders. Of had de Feldgendarmerie toch besloten
om de gijzelaars vrij te laten omdat de vrouwe
lijke gijzelaars de dag ervoor ziek waren gewor
den? Mogelijk duikt er naar aanleiding van dit
artikel nog meer informatie op.
Noten
Afb. 22. Bevrijde Huijbergenaren bij een Canadese tank. Mien
Venhuizen staat als vijfde van links op deze foto, 24 oktober
1944. Foto uit jaarboek Den Iechtetrekker 1994, pag. 85.
1 Veel dank ben ik verschuldigd aan mevrouw De Mooij-Van
Ginneken, mevrouw Wijers-Venhuizen, mevrouw Bastiaan-
se-Weijs, mevrouw De Bie-Hopmans en mevrouw Franken-
Hopmans voor hun verhalen en aan Charles de Mooij
omdat hij mij in contact heeft gebracht met zijn moeder.
Tijdens mijn onderzoek rezen er de nodige vragen. Voor de
beantwoording daarvan kreeg ik hulp van Gijs Asselbergs,
Hanneke Wijers, Peter Diepen, Irene van Kemenade, Yvonne
van Broekhoven-Besling, Thea Berger-Neutelings, Marlies
Hooyschuur-Houtman, Theo Wesselink en mijn collega's
van het West-Brabants Archief. Hartelijk dank daarvoor.
2 Gijs Asselbergs en John Roovers, "Forddealers in Bergen
op Zoom"; in: De Waterschans 2018-2, p. 73.
3 Er werd ook een exemplaar bij Thijs van Mourik van Sticht
ing Bezichtiging Monumenten bezorgd. SBM publiceerde
het gehele verslag in hun Gidseninfo, jaargang 14 2019-1,
pp. 13-17: "Dat zijn dagen en weken om nooit te vergeten".
4 Het verslag is door Hanneke Wijers uitgetypt, letterlijk
zoals Jo het geschreven had. Ik heb zo nu en dan enkele
leestekens aangebracht en tussen eventuele opmer
kingen toegevoegd.
5 Gijs Asselbergs en John Roovers, pp. 70-72.
6 Idem, p. 71.
7 De Feldgendarmerie was Duitse militaire politie die de
discipline en veiligheid van de bezettingstroepen moest
waarborgen en toezien op de naleving van de door de
Militarverwaltung opgelegde verordeningen. In opdracht van
de Kommandantur kon de politiedienst personen arres
teren. Bron: https://www.belgiumwwii.be/nl/belgie-in-oorlog/
artikels/feldgendarmerie.html, geraadpleegd 19-7-2019.
8 Gijs Asselbergs en John Roovers, p. 73.
9 "Herinneringen aan de oorlog" door mevrouw W.J.M.
Wijers-Venhuizen, november 2013. In: https://www.
frankbogers.nl/ford-garage-difoga/index.html, geraadpleegd
22-5-2019.
10 C.PJ. Hoeckx, 'Onze omgekomen dorpsgenoten'; in: Den
Iechtetrekker, Jaarboek Heemkundekring De Wilhelmiet,
Huijbergen 1994, pp. 115-116.
11 Een rozenhoedje is één keer alle gebeden van de rozen
krans rondgaan, één rondje dus.
12 De gevechten tussen de Canadezen en de Duitsers namen
vanaf 6 oktober in alle hevigheid toe in Huijbergen en
Hoogerheide. Het gebulder was in Bergen op Zoom goed
te horen.
13 WBA, Oorlogsdocumentatie Bergen op Zoom, inv.nr. 19:
Oorlogsdagboek van Jo Huijsmans. Bergen op Zoom 1944.
14 (J.J.Th. Bakker), Bevrijding: Bergen op Zoom in oorlogstijd.
Uit het dagboek van een Bergenaar, Bergen op Zoom 1944,
p. 17. Met dank aan Marianne de Hoogh-Andriessen die
mij op deze passage wees.
15 Jan Wijers was de vriend en latere echtgenoot van Mien
Venhuizen. Hij overleed op 24 augustus 2011.
16 Cock Gorisse e.a., LIGA, vooruitstrevend in voeding.
Roosendaal 2003, p. 33.
17 Vriendelijke mededeling van Thea Berger-Neutelings.
18 Wim Besling was in deze periode ondercommandant van
het Rode Kruis, afdeling Bergen op Zoom.
19 Frans Houtman was in deze periode ondercommandant bij
de Luchtbeschermingsdienst in Bergen op Zoom. Zowel
Besling als Houtman zaten niet in het verzet, maar waren
zeer maatschappelijk betrokken. Vriendelijke mededeling
Marlies Hooyschuur-Houtman.
20 C.P.J. Hoeckx, pp. 115-118.
161
De Waterschans 3 - 2019