Beste lezer,
Van september 1939 tot augustus 1945 stond
de wereld in brand. De Tweede Wereldoorlog
woedde in alle hevigheid. Miljoenen mensen
(burgers en militairen) lieten het leven, hele sa
menlevingen raakten ontwricht. Nog tot op de
dag van vandaag zijn de gevolgen van deze ver
woestende oorlog zichtbaar en worden zij door
velen nog elke dag gevoeld.
Met het bereiken van de Grote Markt door Ca
nadese troepen van de 4e Pantserdivisie kwam
er voor Bergen op Zoom op 27 oktober 1944
een einde aan de oorlog, althans aan de Duitse
bezetting van de stad. In de ochtend van de
volgende dag werd de bevrijding van de stad
gemarkeerd en gevierd door het ontplooien van
de Britse Union Jack op het balkon van hotel De
Draak. Het Stadhuis was inmiddels getooid met
de nationale driekleur en oranje wimpel.
Dit moment ligt nu 75 jaar achter ons.
In dit themanummer, met verhalen over de
laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog
en de Bevrijding zoals die in Bergen op Zoom
werden beleefd, wil De Waterschans nog eens
uitgebreid stilstaan bij de soms dramatische
gebeurtenissen in die dagen. Zo kunt u lezen
(en misschien zelfs navoelen) hoe Bergena-
ren, soms hele families, persoonlijk betrokken
raakten bij de oorlog. De reconstructie van het
verhaal van een jonge Bergenaar die op onfor
tuinlijke wijze werd opgepakt bij een razzia in
Amsterdam, vervolgens via Kamp Amersfoort
naar concentratiekamp Neuengamme werd
afgevoerd, waar hij aan de doorstane ontberin
gen bezweek, is daar een schrijnend voorbeeld
van. Dit en vele andere voor u misschien nog
onbekende verhalen van en over Bergenaren
(en anderen) die in gevaarlijke omstandigheden
een actieve rol speelden in de illegaliteit of in
het verzet, worden in dit themanummer verteld.
U leest in deze Waterschans onwaarschijnlijke
verhalen over het verbergen van onderduikers,
het helpen van gestrande geallieerde militairen
en zelfs over de gijzeling van een aantal burgers
in het Markiezenhof. Met een gedetailleerd en
nauwkeurig verslag van de hevige gevechten die
geallieerde Britse en Canadese militairen heb
ben geleverd en de grote offers die zij daarbij
hebben gebracht om onze stad van de Duitse
bezetter te bevrijden, worden de laatste dagen
van de Tweede Wereldoorlog in onze streek en
de bevrijding van Bergen op Zoom weer in her
innering gebracht. In deze Waterschans treft u
bovendien de recensie aan van een recentelijk
verschenen publicatie over de bevrijding van
Essen, Wouwse Plantage, Bergen op Zoom en
Tholen, die in de periode van 20 oktober tot 4
november 1944 plaatsvond.
Om met een wat lichtere toets deze column te
besluiten veroorloof ik me hier nog een per
soonlijke noot. Uw hoofdredacteur a.i., in Ber
gen op Zoom geboren op 4 september 1944,
zou op dezelfde dag ten doop worden gehouden
in de aan Bolwerk-Zuid gelegen kerk van de
H.H. Martelaren van Gorkum. Op die dag (één
dag voor Dolle Dinsdag) ging echter het gerucht
in de stad dat de Duitse bezetter, met het oog
op de naderende geallieerde troepen, de hoge
toren van de Martelarenkerk zou opblazen om
de aftocht van de Wehrmacht uit de stad te dek
ken. De familie - met de dopeling - werd tot
tweemaal toe door de pastoor weggestuurd uit
de kerk wegens de dreigende omstandighe
den. Pas nadat het hele gezelschap dezelfde
dag voor de derde keer in de kerk was terug
gekeerd, ontving de dopeling uiteindelijk het
gewenste sacrament.
De kerktoren werd alsnog op 26 oktober (één
dag voor de bevrijding van Bergen op Zoom)
opgeblazen, evenals de torens van de Lourdes-
kerk (Fort-Zeekant) en de kerk Sint-Antonius
Abt in Borgvliet. Ook kerktorens in Nispen,
Wouw en Steenbergen trof dit lot.
René Asselbergs, hoofdredacteur a.i.
De Waterschans 3 - 2019
116