die vaak zonder geld zat en aLs alcoholist een
zwakke gezondheid had, op krachten moeten
komen. De enige van de broers en zusters van
Van Duinkerken die nog thuis woonde, was Luus
Asselbergs.
Van Duinkerken als 'de vriend van'
Luus Bervoets-Asselbergs is de oma van schrijf
ster Hanna Bervoets. In een interview in NRC
Handelsblad (Van der Zee, 2014), over haar
eerste vakantie zonder ouders, zegt Hanna Ber
voets er het volgende over:
"Het enige memorabele dat we ondernamen, was
een tour langs de huizen waar de dichter Anton
van Duinkerken had gewoond. Voordat ik wegging
had mijn moeder me namelijk verteld dat in Ber
gen op Zoom een beroemde oudoom van mij had
gewoond en dat was Van Duinkerken. Interessant
is trouwens dat hij bevriend was met de schrijver
Joseph Roth en dat hij die in Bergen op Zoom
heeft opgevangen toen hij Duitsland was ontvlucht
waar zijn boeken werden verbrand.
Het is grappig te bedenken dat het dit jaar 75 jaar
geleden is dat Joseph Roth is overleden en dat
bewonderaars van hem nu dezelfde tocht maken
langs de huizen van Anton van Duinkerken als wij
indertijd. Maar nu omdat Joseph Roth daar heeft
gelogeerd, met een bijrol voor Van Duinkerken als
'de vriend van'."
Met de kennis van de vakman en de passie van
de dilettant
Joseph Roth overleed op 27 mei 1939 in Parijs.
Van Anton van Duinkerken werd direct hierna
in het tijdschrift De Gemeenschap een gedicht
ter nagedachtenis aan zijn vriend gepubliceerd.
'In memoriam Amici Joseph Roth' begint met
de strofe: "Stralend van trots zullen later mijn
kind'ren hun kind'ren verhalen: Vader heeft
Joseph Roth nog gekend, en zij twee waren
vrienden, Kwamen bijeen en vervloekten in
hun verschillende talen De slechtheid van een
ontluisterde tijd, wiens geest zij niet dienden."
Het werk van Roth kan, terecht, nog steeds re
kenen op veel belangstelling en waardering. De
essays en gedichten van zijn vriend Anton van
Duinkerken verdienen meer dan een 'bijrol'. Ze
verdienen aandacht, zoals bijvoorbeeld de bal
laden die Van Duinkerken onder pseudoniem
Pieter Bakx schreef en publiceerde in de bundel
Prieel in Troje, uitgegeven door de Bezige Bij
in 1944. Hij verwijst hier hoogstwaarschijnlijk
naar Jan Bakx, Bergse vrijheidsstrijder, die
vocht aan de kant van Willem van Oranje tegen
de Spanjaarden tijdens de Tachtigjarige Oorlog.
Af en toe duiken er kiemen van herwaardering
op. Zo gaat Jeroen Brouwers in zijn dankrede,
geschreven en uitgesproken ter gelegenheid
van de toekenning van een eredoctoraat door
de Radboud Universiteit in Nijmegen (2018), in
op het leven en werk van Anton van Duinkerken.
In de laatste regels haalt Jeroen Brouwers aan
wat de celebrant bij de uitvaart van Van Duin
kerken over hem zei: "Hij leefde met de kennis
van de vakman en de passie van de dilettant."
Joseph Roth zou het vermoedelijk eens geweest
zijn met de celebrant.
Bronnen:
- Acocella, J. (2014), European Dreams: Rediscovering Joseph
Roth. The New Yorker, january 19.
- Asselbergs, B. (2019), Leben, das ist nicht wohnen und essen,
das ist auch beten und trinken! Bielefeld 2020: Aisthesis
Verlag, p. 264-273.
- Bakx, P. (1944), Prieel in Troje: Balladen door Pieter Bakx,
Deel 11 in de reeks Quousque Tandem. Amsterdam: De
Bezige Bij.
- Duinkerken, A. van [1957], Verzamelde gedichten, Utrecht/
Antwerpen: Uitgeverij Het Spectrum.
- Offermans, C. (2019), Vriendschap is het ware vaderland. De
Groene Amsterdammer, nr. 7.
- Radboud Universiteit (2018), 'Jeroen Brouwers eredoctor
Radboud Universiteit' [online]. Beschikbaar via: https://
www.youtube.com/watch?v=jaMoeDmWLCU
- Snick, E. (2011), Joseph Roth in den Niederlanden und Flan-
dern. Vermittlung, Vernetzung und Orchestrierung eines viel-
seitigen Autors im niederlandischsprachigen Kontext 1924
1940. Utrecht: Universiteit Utrecht.
- Snick, E. (2013), Waar het me slecht gaat is mijn vaderland:
Joseph Roth in Nederland en België. Amsterdam: Uitgeverij
Bas Lubberhuizen.
- Zee, R. van der (2014), Eigenlijk was het een vakantie van
niks. NRC Handelsblad, 9 augustus 2014.
De Waterschans 1 - 2020
42
