De naam Domes
Bij het onderzoek in de archieven naar de fami
lie Domes moet rekening gehouden worden met
de fonetische schrijfwijze: Domes, Domis, Do
mus en Domaes, maar vaak ook geschreven als
patroniem Domisz, Domesz, Domaesz etc.
In de eerste helft van de 16e eeuw staan er diver
se personen met de naam Domis (of een variant
daarvan) vermeld in de archieven van Bergen
op Zoom. Over de periode tot 1590 zijn er geen
doop-, trouw- en begraafregisters van Bergen
op Zoom bewaard gebleven, dus wordt het las
tig om bij de vermeldingen precies aan te geven
hoe de familierelaties in elkaar staken. Geluk
kig zijn er wel registers en rekeningen van de
weeskamer bewaard gebleven. Daaruit kunnen
wel enige familierelaties worden afgeleid. Een
belangrijke bron is de serie registers met zoge
naamde certificatiën en procuraties en de serie
rentebrieven en recognitiën in het stadsarchief
van Bergen op Zoom. Hierin staan voornamelijk
zakelijke overeenkomsten over betalingsver
plichtingen, over koop en verkoop van tal van
producten, over zakelijke geschillen en machti
gingen om vorderingen te innen. Laten we een
aantal opvallende vermeldingen eens onder de
loep nemen.
- Op 29 oktober 1520 werd Franck Domaes
vermeld die op contract een partij meekrap
had gekocht. Deze Franck Domaes is mo
gelijk identiek met Francke Domiss, die in
datzelfde jaar als zoutzieder werd vermeld.
Hij tekende toen een schuldbekentenis aan
de Antwerpse koopman Anthonijs van der
Heijden voor de levering van diverse kra-
merijen. Als onderpand gaf hij twee huizen
in de Steenbergsestraat. Het ging dus om
een grote partij handelswaar. Ook een jaar
eerder 19 december 1519) had hij van een
andere koopman uit Antwerpen ook al een
grote partij kramerijen gekocht. Hij gaf toen
een zoutkeet buiten de Vancputte als onder
pand. Deze Franck Domiss was niet alleen
eigenaar van een zoutziederij, maar zat ook
in de meekraphandel en de handel in kra
merijen. Daarnaast bezat hij diverse huizen
en bedrijfspanden. Kortom een vermogend
ondernemer.13
- Op 29 januari 1535 kocht Willem Domuss,
tavernehouder, een klein huis en erf op het
begijnhof in Bergen op Zoom. 14
- Op 31 oktober 1538 gaf Willem Domiss een
machtiging af aan Goris Toetsman uit Hoe-
gaarden om schulden te innen. Waarvoor de
schulden daar uitstonden stond er niet bij
vermeld. Op 8 januari 1545 verkocht Willem
de helft van het huis Sint Sebastiaen buiten
de Boschpoort aan de timmerman Adriaen
Meeusz.15
- Op 12 maart 1540 kocht Cornelis Domaes
een huis en erf buiten de Steenbergse Poort.
Op 9 juli 1540 verkocht hij dit pand weer. Het
is bij kooplieden en ook bij de zilversmeden
heel gebruikelijk om in vastgoed te handelen
om tijdelijk geld te vast te zetten of weer be
schikbaar te hebben.16
- Op 16 januari 1540 kocht bakker Adriaen Do
miss het huis en erf genaamd Het Peerdeken
in de Wouwsestraat.17
- De kuiper Adriaen Domis liet in 1541 vier wees
kinderen na, te weten: Lisken van 16 jaar,
Tanneken van 11 jaar, Cornelis van 4 jaar en
Domus van 8 jaar.18
- Een timmerman met de naam Maes Domaes
verkocht op 3 juni 1541 het huis Sint Jorijs
buiten de Boschpoort.19
- Cornelie Domaesdochter verkocht op 14 maart
1543 het huis Het Bijltje aan de Zuidzijde Ha
ven.20
- De meest interessante vermelding is die van
de goudsmid Jacques Domis, ook wel ver
meld als Jacob Fransz Domis, gehuwd met
Margaretha de Semerpont uit Antwerpen.
Jacques is omstreeks 1533 geboren in Ber
gen op Zoom, als zoon van Franchois Domis.
Hij is op 27 mei 1601 overleden. Jacques
werkte vanaf 1583 als goudsmid in Antwer
pen. Een dochter van Jacques was getrouwd
met de zilversmid Hendrick van Uffelen, telg
van een andere belangrijke zilversmeden-
familie.21
In de loop van de zestiende eeuw werd de voor
naam Domis of Domaes steeds vaker als achter
naam gebruikt. Hier ziet men dus een geleide
lijke overgang van patroniem naar achternaam.
In de 17e eeuw staan de zilversmeden in Ant
werpen en later ook in Breda als Domis vermeld,
maar we hebben hier wel met een en dezelfde
familie te maken. De voornamen Hans (of Jo
hannes), Jacobus (of Jacques) en Franchois zijn
daarbij vaak gebruikt.
De Waterschans 2 - 2020
70
