De Marquijs van Bergen
was d'eene Heer
Die naer Spaengien
hieromme wert gesonden:
D'ander Montigny
die noyt keerde weer
maer wert daer ter doot
gebracht en verslonden.
om zijn familiezaken dan om de
plichten van het gouverneursambt.
Bovendien toont hij weinig begrip
voor Jans onwil om alleen naar Spanje
te reizen. 20 Aan de andere kant wordt
zijn overlijden als een tragische
gebeurtenis gepresenteerd. Het lijkt
Strada alsof Jans goede engel hem
wilde waarschuwen door het kaatson-
geluk. Het verhaal over vergif wuift de
auteur sarcastisch weg. Tenslotte
komt de markies eindelijk zelf aan het
woord wanneer hij belooft de koning
niet verder meer lastig te vallen:
Dat hy groot hert-sweer
gevoelde, vermits den Coningh
niet alleen verachtede alle sijne
arbeyt, die hy soo menighmael
voor den dienst van sijne
Coninghlijcke Majesteyt
onder staen hadde, maer dat
hy oock bemerckte dat den
Coningh een quaet gevoelen
van ontrouw op hem
genomen hadde: doch
verhoopte dat noch
eyndelijck sijn getrouwigheyt
en sijner vyanden valscheyt
(doch te laet) aen den dagh
komen soude.21
Tevens wordt hier nog uitgebreid
beschreven hoe Margaretha van
Parma alvast een contingent soldaten
naar Bergen op Zoom stuurde om de
stad voor de koning veilig te stellen,
terwijl ze de dood van de markies voor
zijn weduwe geheimhield. De legiti
miteit van het proces van de Raad van
Beroerten trekt Strada niet in twijfel. 22
Als mens krijgt Jan, volgens Strada
een goed katholiek, sympathie voor
zijn eenzame dood in Spanje.
Als bestuurder had hij de katholieke
godsdienst echter niet naar behoren
behartigd, en de markies wordt als
politicus dan ook gekenschetst als
egoïstisch, onverantwoordelijk en
spotgraag.
Kardinaal Guido Bentivoglio, die
een tijdlang als pauselijke nuntius in
Brussel had gediend, verzamelde zijn
gegevens in 1639 in een Della guerra di
Fiandra. Volgens Bentivolgio was een
van de belangrijkste oorzaken van de
Opstand dat de edellieden het moeilijk
konden verkroppen dat Filips II hen
achterstelde nadat zij onder Karel V
enorm bevoorrecht waren geweest.
De kardinaal schreef niet veel over
Jan van Bergen, maar nam wel een
brief van Montigny aan de graaf van
Hoogstraten op en vermeldde dat de
A WW 2. .3 jifay
fywwpty O-fox
wrc/is
Afb. 8: Jan IV zoals afgebeeld bij
Van Meteren. Latere illustraties
keken af van dit model. H. Iacobsen,
Portret van Jan IV markies van
Bergen, 1614, gravure. Den Haag,
Bibliotheek Vredespaleis.
WATERSCHANS Mo.3 SEPTEMBER 2020
27
